Sitatbazlıq (is.) sözü Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində ümumiyyətlə “həddindən artıq sitat gətirməyi sevmə, sitat həvəskarı olma, sitatçılıq” kimi izah olunsa da, bu izah qismən qeyri-dəqiq və məhduddur. Daha dəqiq və geniş bir izah təqdim etmək üçün sözün mənşəyinə və kontekstual istifadəsinə nəzər salmaq lazımdır.
Sözün mənşəyi açıq şəkildə "sitat" sözündəndir. "Sitat" latınca "citāre" (çağırmaq, ad çəkmək) felindən törəmişdir və başqa bir mənbədən götürülmüş yazılı və ya şifahi ifadəni təmsil edir. "Sitatbazlıq" isə bu sitatların istifadəsinə yönəlmiş mənfi bir qiymətləndirməni əks etdirir.
Sitatbazlıq sadəcə sitat gətirməyi sevməkdən daha çoxdur. O, həddindən artıq və tez-tez sitat gətirməklə yanaşı, bəzən aşağıdakı xüsusiyyətləri də özündə ehtiva edir:
- Məlumatın orijinallığının gizlədilməsi: Sitatbazlıqda yazanın öz fikirləri zəif olduqda və ya öz sözləri ilə ifadə etməkdə çətinlik çəkdikdə başqalarının fikirlərinə, hətta bütün mətnlərə istinad etməyə meyilli olması müşahidə olunur. Bu halda sitatlar mətnin əsas hissəsini təşkil edərək, orijinal düşüncənin əks olunmasına mane olur.
- Uyğunsuz sitatların seçilməsi: Sitatlar mətndəki arqumentləri dəstəkləmək üçün deyil, sadəcə olaraq saylarının çoxluğu ilə təəssürat yaratmaq məqsədilə seçilir.
- İstinadların düzgün verilməməsi: Sitatbazlıqda istinadların düzgün, tam və dəqiq verilməməsi və plagiat halları da müşahidə oluna bilər.
- Sitatların mətnin ümumi məzmununa uyğun gəlməməsi: Gətirilən sitatlar ümumi kontekstdən kənarda qalır və mətnin açıqlığına, anlaşıqlığına mənfi təsir göstərir.
Beləliklə, sitatbazlıq sadəcə "sitat həvəskarı olmaq" deyil, mənbələrə istinad etməkdə mənfi təzahürlər göstərən, orijinallıqdan uzaqlaşan, bəzən də etik normalara zidd bir yazı üslubudur. Məsələn: "Onun elmi məqaləsi həddən artıq sitatbazlıqla dolu idi, orijinal fikirlərini demək olar ki, tamamilə gizlətmişdi." və ya "Təqdimatındakı sitatbazlıq dinləyicilərin marağını azaltdı".