Sofizm [yun. sophisma]: Termin, qədim Yunanıstanda yaranmış və məntiqə əsaslanan, lakin məqsədli şəkildə yanıltıcı arqumentlər sistemini ifadə edir. Sofistlər, hüceclərin, ritorikanın və dialektik metodun ustaları olaraq, həqiqətin obyektiv axtarışı ilə deyil, daha çox, mübahisədə qalib gəlmək və öz fikirlərini qəbul etdirmək məqsədi ilə hərəkət edirdilər. Bu baxımdan, sofizm sadəcə yanlış bir fikir deyil, əsasən, görünüşdə düzgün, lakin əslində səhv olan və nitq ustalığı vasitəsilə qəsdən başqalarını yanıltdıran, həqiqəti gizlədən, məqsədyönlü bir arqumentasiya üsuludur.
Sofizm, həm də, belə bir yanıltıcı arqumentin özünü bildirir. Yəni, “sofizm söylədi” deyəndə, şəxsin həqiqəti gizlədərək, yanlış olmasına baxmayaraq, mübahisədə qalib gəlmək üçün uzaqgörən və hiyləgərliklə qurulmuş bir arqument irəli sürdüyü nəzərdə tutulur. Bu arqument, məntiqi səhvlərə, qeyri-dəqiq anlayışlara, dəqiq olmayan təriflərə və ya məqsədəuyğun şəkildə seçilmiş nümunələrə əsaslana bilər.
Sofizmin təsiri müasir dövrdə də özünü göstərir. Siyasi ritorikada, reklamda və hətta gündəlik həyatımızda qarşılaşdığımız bəzi arqumentlər sofizmə oxşayır. Məsələn, statistika manipulyasiyası, yanlışa yönəldilmiş suallar, səthi müqayisələr, əsas məsələdən yayınma və mübahisəyə aid olmayan məlumatlarla diqqəti yayındırma sofizmin müasir təzahürləri kimi qəbul edilə bilər.
Qısacası, sofizm sadəcə bir yanlış fikir deyil, həqiqəti gizlətmək və qarşı tərəfi yanıltmaq məqsədi ilə istifadə olunan məqsədyönlü, ustalıqla qurulmuş bir arqumentasiya üsuludur. Bu, həm dilin, həm də məntiqin istifadəsinin hiyləgər və qəsdkar şəkildə manipulyasiyasını əhatə edir.