Solmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdə verilən qısa izahdan daha geniş və dəqiq şəkildə belə izah edilə bilər: Rəngin, parlaqlığın, canlılığın, təravətin azalması və ya tamamilə itirilməsi prosesi. Bu proses müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər və yalnız bitkilər, əşyalar üçün deyil, həmçinin insanlara və abstrakt anlayışlara da aid edilə bilər.
Mənşə etibarilə, sözün kökü türk dillərinə aiddir və "sol" kökünün törəməsidir. "Sol" əsasən "solğun", "zəif", "qüvvətsiz" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "solmaq" feyli əslində bir şeyin rənginin, canlılığının zəifləyib, azalması və nəticədə itməsi mənasını verir.
Məna çalarları isə kontekstdən asılı olaraq müxtəliflik göstərir. Məsələn:
- Bitkilər üçün: Yarpaqların solması, çiçəklərin solması - rəngin qaçması, təravətin itirilməsi, qurumağa başlaması.
- Əşyalar üçün: Rəngi solmuş paltar, solmuş divar boyası – rəngin intensivliyinin azalması, parlaqlığın itirilməsi, köhnəlmə əlamətləri.
- İnsanlar üçün: Üzü soldu, rəngi soldu – xəstəlik, yorğunluq, qorxu və s. səbəbindən üz rənginin solğunlaşması, cansız görünməsi.
- Abstrakt mənada: Ümidləri soldu, həvəsi soldu – həvəsin, ümidinin, enerjisinin azalması, zəifləməsi.
Cümlə nümunələri:
- Payız gəldi, bağdakı yarpaqlar soldu və yerə töküldü.
- Günəşin altında uzun müddət qaldığı üçün paltarın rəngi solmuşdu.
- Qorxudan üzü soldu, əlləri titrəyirdi.
- Uzun müddət davam edən xəstəlik onun həvəsini solutmuşdu.
- Qədim qalaların divarlarında zamanın izləri, solmuş rənglər görünür.
Göründüyü kimi, "solmaq" feli çoxmənalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edə bilir. Lakin əsas mənası hər halda rəng, canlılıq, təravət itkisi kimi ümumi bir məfhum ətrafında cəmləşir.