Sortluq sözü Azərbaycan dilində əsasən bitki və heyvan növlərinə aid edilən “sort” sözündən törəmiş bir sifətdir. Lüğətlərdəki “müəyyən sorta aid olma; cins” tərifi qısadır və tam mənasını əks etdirmir. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etsək, “sortluq” aşağıdakı mənaları ehtiva edir:
1. Genetik oxşarlıq: Sortluq, bir bitki və ya heyvan populyasiyasının genetik olaraq oxşar fərdlərdən ibarət olmasını ifadə edir. Bu oxşarlıq müəyyən xüsusiyyətlərdə, məsələn, rəng, ölçü, məhsuldarlıq və ya xəstəliyə davamlılıqda özünü göstərir. Bir sortun fərdləri əsasən eyni genotiplərə malikdirlər və bu, onların görünüş və xüsusiyyətlərində oxşarlıq yaradır. Məsələn, "Bu qarğıdalı sortluqdur, hamısı eyni hündürlükdə və eyni rəngdədir".
2. Mənşə və yetişdirmə: Sortluq, bitki və ya heyvanın süni seçmə və seleksiya nəticəsində əldə edilmiş müəyyən bir qrupa mənsubiyyətini bildirir. Yəni, insanlar tərəfindən müəyyən xüsusiyyətlərinə görə seçilib yetişdirilmiş fərdlərin birliyidir. Məsələn, “Bu sortluq buğda quraqlığa davamlıdır” ifadəsində “sortluq” sözü, bu buğdanın seleksiya yolu ilə əldə edilmiş və quraqlığa davamlılıq xüsusiyyətinə malik bir qrupa aid olduğunu göstərir.
3. Təmizlik və saflıq: Sortluq, bir növün digər növlərlə qarışmamış, genetik cəhətdən təmiz olmasını da ifadə edə bilər. Bu, xüsusilə toxumçuluqda vacibdir. Məsələn, “Sortluq toxum əkmək məhsuldarlığı artırır” cümləsində sortluq, toxumun digər növlərlə qarışmamış olmasını və beləliklə daha yüksək məhsuldarlıq verəcəyini göstərir.
Qısacası, "sortluq" sözü, bir bitki və ya heyvan növünün genetik oxşarlıq, mənşə, yetişdirmə üsulu və təmizlik baxımından müəyyən bir qrupa aid olduğunu bildirən bir sifətdir. Sözün etimologiyası, "sort" sözünün -luq şəkilçisi ilə birləşməsindən yaranmasını göstərir, bu da mənsubiyyəti və keyfiyyəti bildirir.