Sökülmə: "Sökülmək" fellərinin fəal iştirak formasından əmələ gəlmiş isimdir. Lüğətlərdə əsasən "dağılma", "parçalanma", "ayrılma" mənalarında izah olunur, lakin bu izah kifayət qədər geniş deyil və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edə bilər. Terminin əsas mənası, bir bütövün tərkib hissələrinə ayrılması, parçalanması, dağılmasıdır. Bu proses həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər.
Fiziki mənada: Bir bina sökülür, bir maşın sökülür, bir qurğu sökülür. Bu hallarda "sökülmə" prosesin özü, yəni hissələrin bir-birindən ayrılma əməliyyatıdır. Misal üçün, "köhnə evin sökülməsi yeni bir binanın tikintisinə yol açdı" cümləsində "sökülmə" fiziki dağılma prosesini bildirir.
Məcazi mənada: "Sökülmə" termini daha geniş məcazi mənalarda da işlənə bilər. Məsələn, "şəfəqin sökülməsi" ifadəsində "sökülmə" şəfəqin getdikcə azalması, yox olması, yerini günəş işığına və ya qaranlığa verməsi mənasını verir. Bu halda "sökülmə" tədricən yox olma, dağılma, əriyib getmə prosesini bildirir. Başqa bir misal olaraq, "mənəviyyatın sökülməsi" ifadəsini göstərə bilərik. Bu ifadədə "sökülmə" əxlaqi dəyərlərin, inancların, prinsiplərin getdikcə zəifləməsi və yox olmasını ifadə edir. Bu mənada "sökülmə" dərin bir sosial və ya fəlsəfi prosesi bildirir.
Etimalogiyası: "Sökülmə" sözü "sökülmək" feli ilə əlaqədardır və "sök-" kökü ilə əlaqəlidir. "Sök-" kökü fərqli dillərdə də rast gəlinir və əsas mənası "ayırmaq", "parçalamaq", "dağıtmaq"dır. Bu kökün türkiyə dillərində geniş yayılmış olduğunu və köhnə türk dilindən miras qaldığını söyləmək olar.
Fərqli cümlələrdə işlənməsi: "Sökülmə" sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn:
- Köhnə ev tamamilə sökülməyə məruz qaldı.
- Şəhərin mərkəzində genişmiqyaslı sökülmə işləri aparılır.
- Qış gecələrinin uzunluğu səbəbi ilə şəfəqin sökülməsi çox gec baş verirdi.
- Dəyərlərin sökülməsi cəmiyyətimiz üçün böyük təhlükədir.
Bu nümunələr "sökülmə" sözünün həm fiziki, həm də məcazi mənalarda necə işləndiyini göstərir.