SÖNMƏK (f.) - Bu feilin əsas mənası "yanma prosesinin dayanması, alovun, işığın və ya hər hansı bir istilik mənbəyinin yox olması"dır. Lüğətlərdə sadəcə "keçmək (yanan şey)" kimi qısaca izah edilməsinə baxmayaraq, sönmək daha geniş kontekstlərə malikdir və müxtəlif məcazi mənalarda da işlənir. "Ocaq söndü", "Lampa söndü" kimi cümlələrdəki mənası açıq-aşkar yanan şeyin yanmasının dayandırılmasıdır. Ancaq sönmək həmçinin, tədricən zəifləmək, azalmaq, nəticəsiz qalmaq mənalarında da işlənə bilir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökü türk dillərindəki “sön-” morfemindən gəlir və "azalmaq", "zəifləmək" mənasını verir. Bu məna, yanma prosesinin dayanması ilə birbaşa əlaqədardır, çünki yanma prosesi azalıb yox olana qədər davam edir. Beləliklə, sönmək feili yalnız fiziki hadisələri deyil, həm də metaforik olaraq duyğuları, hissləri, həyəcanları, hətta hərəkətləri ifadə edə bilir.
Məsələn, "Ümidləri söndü", "Sevgisi söndü", "Həyəcanı söndü" kimi ifadələrdə sönmək, bir hissin, duyğunun tədricən zəifləyib yox olmasını bildirir. "Mübarizə söndü", "Etirazlar söndü" kimi ifadələrdə isə bir fəaliyyətin, hərəkətin dayandırılması, nəticəsiz qalması mənası üstünlük təşkil edir. A. Divanbəyoğlunun "...Ocağın alovu sönüb tamam olurdu" cümləsindəki sönmək həm fiziki bir prosesi, həm də bununla bağlı olaraq prosesin tamamlanmasını ifadə edir.
Qısacası, "sönmək" feili sadəcə yanan bir şeyin söndüyünü deyil, daha geniş mənada bir prosesin, hərəkətin, duyğunun və ya hissin tədricən zəifləyib yox olmasını bildirən çoxşaxəli bir sözdür. Onun mənası hər zaman kontekstdən asılı olaraq dəyişir.