Sönüklük sözü Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik bir termindir. Əsasən, bir şeyin işıq və ya rənginin zəifliyi, parlaqlıqdan məhrumluğunu ifadə edir. Lakin məcazi mənalarda daha da genişlənir və müxtəlif duyğu və vəziyyətləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Birinci mənası, əşyanın fiziki xüsusiyyətinə aiddir. Maddənin, işığın və ya rəngin zəifliyi, parlaqlıqdan, canlılıqdan məhrumluğunu ifadə edir. Məsələn, "Günəşin sönüklüyü səmanı boz rəngə boyayıb" cümləsində sönüklük, günəş işığının zəifliyini göstərir. Bu mənada "qaranlıq", "karartı", "solğunluq" kimi sözlərlə sinonim ola bilər, lakin sönüklük, bu sözlərdən fərqli olaraq, əvvəlki bir parlaqlığın itməsini, zəifləməsini ifadə edir.
İkinci mənası, məcazi bir məna olub, insanın əhval-ruhiyyəsinə, daxili dünyasına aiddir. "Sönüklük" burada ruhun, enerjinin, həyat qüvvəsinin azalmasını, "ölkünlük", "ruhsuzluq", "cansızlıq" və "ruh düşkünlüyü" kimi halları ifadə edir. Məsələn, "Üzündəki sönüklük mənə onun xəstə olduğunu bildirdi" cümləsində sönüklük, insanın xəstəliyi səbəbindən əvvəlki canlılığını itirməsini göstərir. Bu mənada "dərpədəkliyə", "susuzluğa", "apatiyaya" yaxın mənalar daşıyır.
Üçüncü mənası, yenə də məcazi olaraq, yekrənglik, maraqsızlıq və zəifliyi ifadə edir. Bir hadisənin, əsərin və ya insanın maraq doğurmaması, canlılıqdan və rəngarənglikdən məhrum olması mənasında işlənir. Məsələn, "Məqalənin sönüklüyü onu oxumağı çətinləşdirirdi" cümləsində sönüklük, məqalənin maraqsızlığını, canlılığının olmamasını ifadə edir. Bu mənada "solğunluq", "darıxdırıcı", "maraqsız" sözləri ilə sinonim ola bilər.
Beləliklə, "sönüklük" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin əsasında işığın, rəngin və ya həyat qüvvəsinin zəifliyi, azalması ideyası durur. Sözün kökü türk dillərindəki “sönmək” felindən törəmişdir və bu fildən törəmiş digər sözlərlə (məsələn, sönük, sönmək, sönsə) semantik əlaqəsi vardır.