izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sözçülük (is. və sif.): Ədəbiyyatşünaslıqda və ümumi dilçilikdə "sözçülük" termini əsərlərdə, danışıqlarda ifadənin qısa, yığcam, aydın və dəqiq olmasına deyil, əksinə, artıq sözlərin, uzunsov, əsassız təkrarların, əlavə izahların istifadəsinə, mənası zəif ifadə olunan, sözlərin səlisliyini pozan uzun-uzun cümlələrin qurulmasına verilən addir. Bu, üslubi qüsur sayılır.

Sözçülük həm də fikir və mənanın dəqiq ifadəsinə mane olan artıq söz və ifadələrin istifadəsini əhatə edir. Yəni, sözçülük sadəcə cümlənin uzunluğu ilə deyil, əsasən onun məzmununun dəqiq və aydın ifadə olunmaması ilə bağlıdır. Artıq sözlər, təkrarlar, lazımsız əlavələr mətnin anlaşılanlığını azaldır və oxucuya (və ya dinləyiciyə) yükü artırır.

Sözçülüyün əksinə olaraq, qısa, dəqiq, aydın və sərrast ifadə üslubunun əsas prinsiplərindən sayılır. Yaxşı üslubda, hər söz öz yerində və funksiyasını yerinə yetirir. Sözçülük isə artıq sözlərin istifadəsi ilə ifadənin bulandıqı və qeyri-dəqiq olmasına gətirib çıxarır. Bu, həm yazılı, həm də şifahi nitqdə rast gəlinən bir qüsurdur.

Məsələn: "Mən, özüm, şəxsən, bu kitabı, öz əllərimlə, oxudum" cümləsindəki "özüm", "şəxsən", "öz əllərimlə" sözləri artıq sözlərdir və sözçülüyə nümunədir. Cümlə "Mən bu kitabı oxudum" şəklində daha dəqiq və yığcam ifadə oluna bilər.

Sözçülüyün kökü əsasən nitqin səlisliyi və aydınlığı ilə bağlıdır. Dilçilikdə "sözçülük" termini çox vaxt üslubi qüsurların təsnifatında istifadə olunur və əsərin ümumi keyfiyyətinə mənfi təsir göstərən bir amil kimi qəbul edilir. Müəllifin fikrini dəqiq və açıq şəkildə ifadə etmək bacarığı yüksək ədəbi bacarığın əsas göstəricilərindən biridir və sözçülük bu bacarığın zəifliyini göstərən bir əlamətdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz