Sözükeçər sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "hörmətli, nüfuzlu, sözü dinlənən, fikri önəmli" mənasında işlənən bir sifətdir. Lüğətlərdəki "hörmətli, nüfuzlu" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin onun incəliklərini tam əhatə etmir. Sözükeçər bir şəxsin sadəcə hörmətli və ya nüfuzlu olmasını deyil, həm də sözünün ağırlığı, fikrinin dinlənilməsi və qərar qəbulunda təsiri olduğunu vurğulayır.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "sözükeçər" "sözü keçən" ifadəsindən törəmişdir. "Keçmək" felinin burada "təsir etmək", "qəbul olunmaq", "əhəmiyyət kəsb etmək" mənalarında işlənməsi sözün mənasını daha aydınlaşdırır. Yəni sözükeçən şəxsin dedikləri, fikirləri başqaları tərəfindən qəbul olunur, təsir bağışlayır və qərarların qəbulunda mühüm rol oynayır.
Misal olaraq verilən cümlədə ("[Hacı Sultan] sözükeçər ağsaqqalların iştirakı ilə Həsənağa ilə olan ixtilafını həll etmək istədi") sözükeçər ağsaqqalların ixtilafın həllində iştirakının səbəbi onların sözünün dinlənilməsi, qərarlarına hörmət edilməsidir. Onlar sadəcə yaşlı deyillər, həm də təcrübəli, müdrik və cəmiyyətdə nüfuz sahibi şəxslərdirlər. Bu, onların sözünün keçməsini, yəni qəbul olunmasını təmin edir.
Sözükeçər sözü müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn:
- “Sözükeçər alimlərin fikirləri nəzərə alınmalıdır.” (Burada sözükeçər alimlərin fikirlərinin elmi dəyəri, ağırlığı vurğulanır.)
- “Kənddə sözükeçər bir ağsaqqal yaşayırdı.” (Burada sözükeçər ağsaqqalın kənddəki nüfuzundan, hörmətindən danışılır.)
- “O, öz sahəsində sözükeçər mütəxəssisdir.” (Burada sözükeçər mütəxəssisin peşəkarlığı, biliyi və təcrübəsi önə çəkilir.)
Beləliklə, "sözükeçər" sözü sadəcə "hörmətli" və ya "nüfuzlu" olmaqdan daha çox məna kəsb edir. O, sözünün ağırlığı, fikrinin qəbul olunması və təsiri ilə seçilən şəxsi ifadə edir.