Stratosfer [lat. stratum – döşəmə və yun. sphaira – kürə, şar] Atmosferin təbəqələrindən biri olub, troposferin üstündən başlayaraq təxminən 50 km hündürlüyə qədər uzanır. "Stratum" sözü latın dilində "döşəmə", "qatı" və ya "təbəqə" mənasını verir, "sphaira" isə qədim yunan dilində "kürə" və ya "şar" mənasını bildirir. Bu terminin əmələ gəlməsində iki sözün birləşməsi atmosferin təbəqəli quruluşuna işarə edir. Beləliklə, stratosfer Yer kürəsini əhatə edən atmosferin, üfüqi təbəqələr şəklində düzülmüş qatlarından biridir.
Stratosferin aşağı sərhədi tropozav ilə, yuxarı sərhədi isə stratozav ilə ayrılır. Tropozavdan fərqli olaraq, stratosferdə hava kütlələrinin şaquli hərəkəti (konveksiya) azdır və hava kütlələrinin qarışması daha zəifdir. Bu səbəbdən də, stratosferdə havanın temperaturu hündürlüyə görə daha az dəyişir; hətta müəyyən hündürlüklərdə temperatur artımı müşahidə edilə bilər. Bu artım ozon təbəqəsinin günəş şüalarını udması ilə bağlıdır. Ozon təbəqəsi Yer üzünü zərərli ultrabənövşəyi şüalardan qoruyur və stratosferin ən mühüm xüsusiyyətlərindən biridir.
Stratosferdə hava sıxlığı troposferdən azdır. Bu səbəbdən də, təyyarələr uzun məsafələrə uçuşlar zamanı stratosferdə daha az hava müqaviməti ilə qarşılaşır və yanacaq sərfiyyatı azalır. Stratosferdəki hava kütlələrinin sabitliyi və aşağı konveksiya səviyyəsi onu meteoroloji hadisələrdən nisbətən az təsirlənən bir təbəqə halına gətirir. Ancaq stratosferdə baş verən dəyişikliklər, məsələn ozon təbəqəsinin incəlməsi, Yer kürəsindəki iqlim dəyişikliklərinə və canlı həyata əhəmiyyətli təsir göstərə bilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Meteoroloji raket stratosferə qalxdı.
- Ozon təbəqəsi stratosferin içərisində yerləşir.
- Təyyarə stratosferdə daha sabit uçuş həyata keçirdi.
- Stratosferin yuxarı sərhəddində temperatur yenidən artmağa başlayır.