izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Suayırıcı (coğr.) – iki və ya daha çox çay hövzəsini bir-birindən ayıran, su axınının istiqamətini müəyyənləşdirən topoqrafik xətt və ya sərhəd. Bu xətt üzrə yer səthinin ən yüksək nöqtələrindən ibarət olur və bir tərəfindəki sular bir çay sisteminə, digər tərəfindəki sular isə başqa bir çay sisteminə axır. Suayırıcılar həm kiçik çayların, həm də böyük çay hövzələrinin sərhədlərini müəyyən edir. Onların forması və ölçüləri relyefin xüsusiyyətlərindən, dağ silsilələrinin, təpələrin və digər coğrafi relyef formalarının yerləşməsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Suayırıcılar sadə bir təpəcik kimi görünə bilər, eyni zamanda geniş və mürəkkəb dağ silsilələri şəklində də ola bilər.

Suayırıcı termini, etimoloji baxımdan “su” və “ayırıcı” sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. “Su” sözü türk dillərində geniş yayılmış, “su” mənasını ifadə edən kökdən törəmişdir. “Ayırıcı” isə “ayırmaq” felindən əmələ gəlmiş bir sifətdir və bir şeyi digərindən fərqləndirmək, iki hissəyə bölmək mənasını verir. Beləliklə, "suayırıcı" termini, su axınlarını bir-birindən ayıran coğrafi xüsusiyyəti dəqiq və aydın şəkildə əks etdirir.

Suayırıcılar hidrologiya, geomorfologiya və coğrafiya kimi elm sahələrində mühüm rol oynayır. Onların müəyyənləşdirilməsi çay hövzələrinin sərhədlərinin dəqiq müəyyənləşdirilməsi, su ehtiyatlarının idarə edilməsi, suvarma sistemlərinin layihələndirilməsi və digər su resursları ilə bağlı planlaşdırma işləri üçün zəruridir. Məsələn, bir cümlədə suayırıcının əhəmiyyəti belə ifadə oluna bilər: "Böyük Qafqaz dağ silsiləsi Kür və Araz çaylarının suayırıcısıdır."

Suayırıcı anlayışı, sadəcə coğrafi relyefə aid deyil, daha geniş mənada müxtəlif sahələrdə də işlənə bilər. Məsələn, abstrakt mənada da suayırıcı anlayışından istifadə edilə bilər. Məsələn: "Bu hadisə siyasi və iqtisadi proseslərdə həlledici bir suayırıcı rol oynamışdır." Bu cümlədə suayırıcı iki fərqli prosesi ayıran həlledici bir nöqtəni ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz