Susqun sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən "dinməz, susmuş (halda), sakit, dinməz-söyləməz" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki bu tərif, sözün əhatə etdiyi semantik sahəni tam əks etdirməsə də, əsas mənasını çatdırır. Daha dəqiq və geniş bir izah üçün sözün kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslarını nəzərə almaq lazımdır.
Susqunluq, sadəcə səssizlik və danışmamaq deyil, həm də daxili bir vəziyyəti, əhval-ruhiyyəni ifadə edə bilər. Bu vəziyyət kədər, qəm, düşüncəlilik, xəyalpərəstlik, ya da utancaqlıqdan irəli gələ bilər. Beləliklə, "susqun oturub" ifadəsi yalnız fiziki hərəkətsizliyi deyil, həm də daxili bir vəziyyəti, məsələn, düşüncəyə dalmış vəziyyəti də ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sus-" kökü "səssiz olmaq", "danışmamaq" mənasını verir və "-qun" əlavə isə vəziyyət və hal bildirən əlavədir. Yəni, "susqun" sözü "susma halında olan" mənasını verir. Ancaq bu tərif, sözün ifadə etdiyi emosional və psixoloji nüansları tam əhatə etmir.
Müxtəlif cümlələrdə "susqun" sözünün necə işləndiyi nümunələr:
- Susqun bir gecə idi. (Burada susqunluq, səssizliyi və sakitliyi ifadə edir.)
- Susqun bir qız idi, çox az danışırdı. (Burada susqunluq, xarakter xüsusiyyəti kimi təsvir olunur.)
- O, susqun oturub pəncərədən kənara baxırdı. (Burada susqunluq, düşüncəli və ya kədərli bir vəziyyəti ifadə edir.)
- Toğrul Elxana nümunəsində olduğu kimi, susqun oturub kimsəyə görünməməyə çalışırdı. (Burada susqunluq, gizlənmək, görünməmək istəyini bildirir.)
Yekun olaraq, "susqun" sözü sadəcə "dinməz, susmuş" mənasından daha geniş bir semantik sahəyə malikdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif emosional və psixoloji vəziyyətləri ifadə edə bilər. Bu mənaların düzgün anlaşılması üçün cümlənin ümumi məzmunu və digər sözlərlə olan əlaqəsi nəzərə alınmalıdır.