Südləyən (lat. Euphorbia) – süd bitkiləri fəsiləsinə aid, çoxillik və ya bir illik ot bitkiləri, kol və ağaclar cinsidir. “Südləyən” adı bitkinin gövdəsində, yarpaqlarında və ya digər hissələrində süd kimi ağ, yapışqan, zəhərli şirə (lateks) ifraz etməsi ilə əlaqədardır. Bu lateks, kimyəvi tərkibindən asılı olaraq, insanlarda dəridə allergik reaksiyalar, yanıqlar və hətta qusma, ishal kimi intoksikasiya əlamətləri yarada bilər. Ona görə də südləyənlərlə işləyərkən ehtiyatlı olmaq lazımdır.
Botanikada “südləyən” termini, Euphorbia cinsinin bütün nümayəndələrini əhatə edir. Bu cins çox genişdir və dünyanın müxtəlif bölgələrində, xüsusilə tropik və subtropik iqlim zonalarında yayılıb. Növ müxtəlifliyi çoxdur; bəziləri kiçik, alçaq boylu ot bitkiləri, digərləri isə hündür ağaclar ola bilər. Onların formaları, ölçüləri və rəngləri də olduqca müxtəlifdir. Bəzi südləyənlər dekorativ bitki kimi becərilir, bəziləri isə müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə istifadə olunur (ancaq yalnız peşəkar bitkişünasın rəhbərliyi altında). Lakin bütün növləri zəhərli olduğundan, onları dərman məqsədi ilə özbaşına istifadə etmək təhlükəlidir.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Bahçədə böyüyən südləyən bitkisinin yarpaqlarına toxunmaqdansa, əlcək taxmaq daha yaxşıdır.
- Tropik meşələrdə müxtəlif formalı və rəngli südləyənlər geniş yayılıb.
- O, əlindəki südləyənin ağ şirəsini görmədən diqqətsizcə əzdi.
- Bitkişünas yeni kəşf etdiyi südləyən növünü təsvir etməyə başladı.
Qeyd: “Südləyən” sözünün mənşəyi türk dilindəki “süd” və “ləmək” (ifraz etmək) feilindən törəyə bilər. Sözün mənası bitkinin süd kimi ağ şirə ifraz etmə xüsusiyyəti ilə bağlıdır.