Sürtük1 sifət. Azərbaycan dilində "sürtük" sözü əsasən bir şeyin sürtülmə nəticəsində aşınmış, pozulmuş və ya köhnəlmiş vəziyyətini ifadə edir. Lüğətlərdə verilən "sürtülmüş halda olan, çox sürtülməkdən yazısı, naxışı silinib getmiş, pozulmuş" tərifi sözün əsas mənasını əhatə edir, lakin daha geniş və dəqiq bir izah təqdim etmək mümkündür.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökü "sürt-" felindən törədiyini görərik. "Sürt-" fəaliyyətin təkrarlanan və intensiv xarakterini ifadə edir. Bu səbəbdən "sürtük" sözü sadəcə sürtülməni deyil, uzun müddət sürtülmə nəticəsində yaranan aşınma və pozulmanı ifadə edir. Yəni, bir şeyin sadəcə bir dəfə sürtülməsi onu "sürtük" etməz, təkrarlanan və intensiv sürtülmə nəticəsində xarici görünüşünün, bütövlüyünün və ya funksionallığının pozulması "sürtük" vəziyyəti yaradır.
Məsələn, "sürtük sikkə" ifadəsi sikkənin uzun müddət istifadə olunması, cibin içində digər əşyalarla sürtülməsi nəticəsində üzərindəki yazının və ya təsvirlərin silinməsini, metalın aşınmasını və köhnəlməsini ifadə edir. Bu, sadəcə "çirkli sikkə" mənasından fərqlənir. "Sürtük" sözü sadecə çirkliliyi deyil, fiziki aşınma və pozulmanı vurğulayır.
Söz, məcazı mənada da işlənə bilər. Məsələn, "sürtük əlaqələr" ifadəsi uzun müddət davam edən və qarşı tərəflər arasında səmimiliyi itirən əlaqələri təsvir edə bilər. Bu halda, "sürtülmə" məcazı olaraq əlaqələrin şiddətlənməsini, qarşıdurmaları, və nəticədə əlaqələrin zəifləməsini bildirir.
Beləliklə, "sürtük" sözünün tam mənasını anlamaq üçün onun etimologiyasını, kontekstini və işlənmə üsulunu nəzərə almaq lazımdır. Sadəcə "sürtülmüş" mənası sözün ifadə etdiyi bütün mənaları əhatə etmir.