Sürünmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "üzüstə bütün bədənilə bir səth üzərində hərəkət etmək" ifadəsi ilə tam əhatə olunmur. Daha geniş və dəqiq bir izah vermək üçün, fərqli mənalarını və kontekstlərdə istifadəsini təhlil etmək lazımdır. Lüğətlərdə verilən əsas məna, əsasən sürünən heyvanların hərəkət tərzini ifadə edir (ilan, kərtənkələ, qurd və s.). Lakin bu fel, insan və ya hər hansı digər canlı üçün də istifadə oluna bilər.
1. Fiziki Hərəkət: Əsas mənası, bir səth üzərində, bədənin bütün hissələri ilə toxunaraq hərəkət etməkdir. Bu, sürünən heyvanlar üçün xarakterikdir: "Yolun kənarında ilan sürünür", "Körpə qarın üstə sürünür". İnsanlar üçün isə, xüsusən də diz üstə və ya əllər və dizlər üzərində hərəkət etmək mənasında istifadə olunur: "O, yerdə sürünərək gizləndi". Bu mənada, hərəkətin sürətinin yavaş və çətin olduğunu vurğulayır.
2. Məcazi Məna: Sürünmək feli, məcazi mənada da işlədilə bilər. Bu, aşağı və ya zəif bir vəziyyətdə olmaq, alçalmaq, itaətkarlıq göstərmək, özünü alçaltmaq mənasında istifadə olunur: "Düşmənlərinin ayaqları altında sürünür", "O, hakimiyyətin qarşısında sürünməyi qəbul etmədi". Bu mənada, fərdin öz iradəsini itirməsi və başqalarının iradəsinə boyun əyməsini ifadə edir.
3. Yavaş Hərəkət: Bəzən sürünmək, sadəcə yavaş hərəkət etmək mənasında da istifadə olunur: "Avtomobil yavaş-yavaş, sanki sürünərək irəliləyirdi". Bu mənada, hərəkətin sürətsizliyini vurğulayır, lakin mütləq bədənin səthə toxunaraq hərəkət etməsini ifadə etmir.
Etimologiya: Sözün mənşəyi türk dillərinə aiddir. Fərqli türk dillərindəki qohum sözlərin təhlili, sürünməyin əsasən "üz üstə hərəkət etmək" mənasını əks etdirdiyini göstərir. Ancaq zaman keçdikcə məcazi mənalar da qazanmışdır.
Cümlədə İstifadəsi: Sözün cümlədə necə işlədilməsi, kontekstə görə dəyişir. Yuxarıda verilən nümunələr, fərqli mənaların necə ifadə olunduğunu göstərir. Sözün əvvəlinə və sonuna əlavə olunan ədatlar və sifətlər də mənanı dəyişə bilər. Məsələn, "tənbəl sürünmək", "çətin sürünmək", "sürünərək getmək" kimi ifadələr, hərəkətin xüsusiyyətlərini daha dəqiq şəkildə əks etdirir.