izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şablonluq (is.) sözü Azərbaycan dilində əsasən üç əsas mənada işlənir: birincisi, şablonun özü, yəni təkrarlanan, dəyişməz bir quruluş, forma və ya model kimi; ikincisi, şablon əsasında yaradılmış, orijinal olmayan, təkrarlanan, yaradıcılıqdan məhrum əsər və ya hadisə kimi; üçüncüsü isə daha ümumi mənada, adilik, bayağılıq, monotonluq kimi.

Birinci mənada "şablonluq" sözü, məsələn, kompüter proqramlaşdırmasında istifadə olunan hazır kod bloklarının, dizayn proqramlarında istifadə olunan hazır şablonların və ya sənədlərdə istifadə olunan standart formaların təkrar istifadəsinə işarə edə bilər. Bu halda "şablonluq" mənfi bir məna daşımaz, əksinə, səmərəliliyi və rahatlığı bildirir. Məsələn: "Yeni veb səhifənin hazırlanması üçün hazır şablonlardan istifadə etmək şablonluğu sürətləndirdi."

İkinci mənada isə "şablonluq", yaradıcı düşüncədən, orijinallıqdan məhrum olmaq, təkrarçılıq, klişe ifadələrin istifadəsi mənasında işlənir. Bu halda mənfi bir konnotasiya daşıyır. Məsələn: "Rəssamın əsərlərindəki şablonluq onu digər rəssamlardan fərqləndirmirdi." və ya "Yazısının şablonluğu oxucuda darıxdırıcı təəssürat yaradır." Burada şablonluq, əsərin, fikrin, davranışın təkrarlanan və cansıxıcı olması anlamını verir.

Üçüncü mənada "şablonluq" daha geniş bir mənaya malik olub, adiliyi, bayağılığı, monotonluğu, cansıxıcılığı, yaradıcı olmayan bir həyatı ifadə edir. Məsələn: "Gündəlik həyatının şablonluğu onu bezdirirdi." və ya "Şablonluqdan çıxmaq, yeni təcrübələrə açıq olmaq lazımdır." Bu mənada söz, həyat tərzinin, düşüncə tərzinin və ya hadisələrin dəyişməz və cansıxıcı olmasına işarə edir.

Etioloji baxımdan "şablonluq" sözü "şablon" sözündən törəmədir. "Şablon" sözü isə fransız dilindən (patron) gəlmişdir və əvvəlcə qəlib, nümunə mənasında işlənmişdir. Sonradan isə məcazi mənada "təkrarlanan, orijinal olmayan" mənasını da qazanmışdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz