izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şah (şah) – (fars. شاه‎ – şah) İran və Əfqanıstanın keçmişdəki ən yüksək rütbəli hökmdarına verilən titul. Sözün etimologiyası qədim fars dilinə gedib çıxır və "hökmdar", "padşah", "imperator" mənalarını ehtiva edir. Qədim farsca "xşāyaθiya-" (xşayāθiya-) sözündən törəmişdir ki, bu da öz növbəsində "xšāya- " (xşaya-) - "güclü", "hökmran" sözündən əmələ gəlmişdir. Beləliklə, "şah" sözü sadəcə olaraq bir titul deyil, güc və hakimiyyətin simvoludur. Bu söz Avropada da geniş yayılmış və bir çox dillərdə öz əksini tapmışdır (məsələn, İngilis dilindəki "Shah" və s.).

Tarix boyu "şah" titulu fərqli səlahiyyətlər və güc dərəcələrinə malik olan hökmdarlara verilmişdir. Bəzi hallarda şah böyük bir imperiyanın hakimi, bəzi hallarda isə daha kiçik bir ərazinin hökmdarı ola bilərdi. Titulun əhəmiyyəti həm də hökmdarın nüfuzuna, səltənətinin böyüklüyünə və hakimiyyətinin qüdrətinə bağlı olaraq dəyişə bilərdi. Məsələn, Sasanilər dövründə Şahanshah titulu istifadə edilirdi ki, bu da "şahın şahı" mənasını verir və daha geniş bir ərazinin hökmranını ifadə edirdi.

Müasir Azərbaycan dilində "şah" sözü əsasən tarixi kontekstdə işlədilir və keçmişdə yaşamış hökmdarları ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn: "Səfəvilər şahlarının dövrü", "Nader şahın hakimiyyəti". Lakin söz məcazi mənada da işlənə bilər; məsələn, "şah əsər" ifadəsi ən yaxşı, ən gözəl əsəri ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bundan əlavə, şahmat oyununda şah fiquruna da "şah" deyilir ki, bu da həm sözün qədim köklərindən, həm də oyunun strategiya və güc elementindən irəli gəlir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz