izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şahənşah (fars. شاهنشاه - şah-ən-şah) sözü fars mənşəli olub, iki hissədən təşkil olunmuşdur: "şah" və "ən-şah". "Şah" farsca "padşah", "hökmdar" mənasını verir. "Ən-" isə "üst", "ən yüksək" mənasında olan bir ədatdır. Beləliklə, "şahənşah" sözü "şahların şahı", yəni "hökmdarların ən böyüyü", "imperator", "qanuni hökmdar" kimi mənaları əks etdirir. Tarixən bu titul, öz hakimiyyətinə bir neçə şahı tabe edən, geniş əraziləri idarə edən və ya başqa şahlara nisbətən daha yüksək statusa malik olan hökmdarlara verilmişdir.

1979-cu il İran İslam İnqilabına qədər İran şahlarının titulu kimi istifadə edilmişdir. Bu, müasir dövrdə şahənşah titulu ilə ən çox assosiasiya olunan kontekstdir. Lakin, tarix boyu Sasanilər dövründən başlayaraq bir çox digər imperiyalarda da bu titul istifadə edilmişdir. Misal üçün, Sasanilər imperiyasında hökmdarlar şahənşah adlanırdı. Bu, onların yüksək statusunu və geniş əraziləri əhatə edən hakimiyyətlərini vurğulayırdı.

Şahənşah titulu, Sadəcə bir titul deyil, həm də konkret siyasi və sosial quruluşun simvoludur. "Şücaiddövlə imperator hökuməti ilə şahənşah hökuməti arasında keçid" ifadəsində göstərildiyi kimi, bu titul hökumət sisteminin xarakterini və hətta hökmdarın digər imperatorlarla müqayisədə tutduğu yeri də göstərir. İfadədə qeyd edilən keçid isə, ehtimal ki, iki fərqli hökumət formasının bir-birini əvəz etməsini və ya şahənşah titulu ilə əlaqəli siyasi dəyişiklikləri əks etdirir. Bu, şahənşah titulu ilə əlaqədar olaraq tarixi və siyasi kontekstə diqqət yetirməyin vacibliyini nümayiş etdirir.

Müasir Azərbaycan dilində "şahənşah" sözü əsasən tarixi kontekstdə, İran şahlarından və ya digər tarixi imperatorlardan danışarkən istifadə olunur. Lakin, məcazi mənada da istifadə edilə bilər, məsələn, "hər şeyin şahənşahı" kimi ifadələr həyatın müxtəlif sahələrində üstünlük təşkil edən bir şey haqqında danışarkən istifadə oluna bilər. Ancaq bu istifadə üslub baxımından daha nadirdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz