izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şahı (şah+ı) – İs. [fars. şah] Köhnəlmiş Azərbaycan dilində beş qəpiklik qara pul vahidi. Etimoloji baxımdan farsca "şah" sözündən törəmişdir. "Şah" sözü fars dilində "padşah", "hökmdar" mənasını daşıyır, lakin bu kontekstdə pul vahidini ifadə edir. "Şahı" sözü adətən miqdarı bildirmək üçün saylarla birlikdə işlənir. Məsələn, "iki şahı", "on şahı" kimi. Bu istifadə formasında "şahı" pulun dəyərini deyil, sayını ifadə edir. "Şahı" sözü köhnə Azərbaycan ədəbiyyatında, xalq danışığında və anekdotlarda tez-tez rast gəlinir. Pul vahidinin bu adlandırılması ehtimal ki, o dövrün beş qəpiklik pulunun üzərində hər hansı bir şahın təsvirinin olması ilə bağlıdır, yaxud da sözün kiçik dəyərini ifadə etməsi üçün metaforik istifadədir. "Abbasını bəyənməyən beş şahı çıxardar" deyimi isə, pulun az dəyərini və bir şeydən narazı qalanın hətta az da olsa pul xərcləyərək narazılığını ifadə edə bilməsini vurğulayır.

Sözün mənasını daha da dəqiqləşdirmək üçün, onu zaman ərzində Azərbaycan dilindəki istifadəsinin kontekstini araşdırmaq vacibdir. Məsələn, həmin dövrün pul sisteminə aid digər terminlərlə müqayisə edilməsi, "şahı"nın dəqiq ekvivalentinin müəyyən edilməsi (məsələn, müasir pul vahidlərinə uyğunlaşdırılması) zamanın və yerin sosial-iqtisadi vəziyyətinə dair dəyərli məlumatlar verə bilər. Bu, sözün tarixi semantik təkamülünün izlənməsi deməkdir.

"Şahı" sözünün müasir Azərbaycan dilində istifadə edilməsi nadirdir və əsasən tarixi mətnlərdə, köhnə ədəbiyyat nümunələrində və ya dialektik ifadələrdə rast gəlinir. Bu səbəbdən, sözün müasir lüğətlərdə əsasən köhnəlmiş söz kimi təqdim olunması məntiqlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz