Şaxtə (alm. Schacht-dan) sözü Azərbaycan dilində əsasən yeraltı işlərin aparıldığı, xüsusilə də faydalı qazıntıların çıxarıldığı şaquli, silindrik formaya malik quyular üçün işlənir. Lüğətdəki tərifi, mənanın yalnız bir aspektidir. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etsək:
Şaxtə, bir tərəfdən yerin dərinliklərinə uzanan, adətən diametri müəyyən ölçüdə olan, və yeraltı işlərin aparılması üçün qazılmış bir şaquli tunel və ya quyudur. Bu işlər faydalı qazıntıların (kömür, dəmir filizi, duz və s.) çıxarılması, yeraltı su ehtiyatlarından istifadə, tunel qazılması, metro tikintisi, eləcə də elmi-tədqiqat məqsədləri (geoloji kəşfiyyatlar) üçün aparıla bilər. Şaxtənin konstruksiyası, ölçüləri və təchizatı yeraltı işlərin növündən və dərinliyindən asılıdır.
Digər tərəfdən, şaxta həm də bu şaquli quyuların yer səthindəki giriş hissəsini, yəni yeraltı işlərə giriş təmin edən qurğunu bildirə bilər. Məsələn, "kömür şaxtası" deyərkən həm yeraltı kömür mədənlərini, həm də onlara giriş təmin edən quyuları nəzərdə tutmaq olar. Həmçinin, məlum olduğu kimi, şaxtalar xüsusi avadanlıqlarla (məsələn, liftlər, konveyerlər) təchiz olunur və mürəkkəb ventilyasiya sistemlərinə malik olur.
Cümlə içində istifadə nümunələri:
- Qarabağda qədim şaxtalar mövcuddur.
- Yeni şaxtanın açılması regionun iqtisadiyyatına müsbət təsir edəcək.
- Şaxtanın dərinliyi 500 metrdir.
- Şaxtanın içərisində xüsusi təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir.
- İşçilər şaxtanın ağzından enib, mədənlərə doğru getdilər.
Yekun olaraq, "şaxtə" sözünün mənası yalnız "yeraltı iş yeri" ilə məhdudlaşmamalı, yeraltı qazıntıların yerinə yetirilməsi üçün qazılan şaquli quyuların, onların giriş hissələrinin, və həmin işlərin aparıldığı yeraltı məkanların birliyini əhatə etməlidir.