Şan-şöhrət/Şan-şərafət: Azərbaycan dilində "şan-şöhrət" və "şan-şərafət" ifadələri əsasən sinonim kimi işlənir və hər ikisi yüksək nüfuz, məşhurluq, ad-san, böyük nailiyyətlər nəticəsində qazanılmış ictimai rəğbət və hörmət mənalarını ifadə edir. Lakin incə bir fərq də vardır. "Şan-şöhrət" daha çox geniş kütlə tərəfindən tanınma, məşhurluq, ictimai şöhrətə malik olmaq mənasını ifadə edərkən, "şan-şərafət" daha çox əxlaqi keyfiyyətlərə, yüksək mənəvi dəyərlərə, nümunəvi davranışa əsaslanan hörmət və nüfuz mənasını da özündə ehtiva edir.
Etimologiya: "Şan" sözü fars mənşəlidir və "ad, nüfuz, şöhrət" mənalarını verir. "Şöhrət" də fars mənşəli olub, "məşhurluq, ad-san" mənalarını ifadə edir. "Şərafət" isə ərəb mənşəli olub, "nəciblik, şərəf, ləyaqət" mənalarına malikdir. Beləliklə, "şan-şöhrət" daha çox kütləvi məşhurluğu, "şan-şərafət" isə həm kütləvi tanınmanı, həm də yüksək mənəvi dəyərlərə söykənən nüfuz və hörməti bildirir.
İstifadə nümunələri:
- "Onun elmi şan-şöhrəti bütün dünyaya yayılmışdı." (Burada "şan-şöhrət" elmi nailiyyətlər nəticəsində qazanılmış geniş məşhurluğu ifadə edir.)
- "Əcdadlarının şan-şərafətini qorumaq üçün canından keçməyə hazır idi." (Burada "şan-şərafət" əcdadların əxlaqi keyfiyyətlərinə, yüksək mənəvi dəyərlərə əsaslanan nüfuz və hörmətini ifadə edir.)
- "Şan-şöhrət əldə etmək üçün çox çalışdı." (Bu cümlədə "şan-şöhrət" məşhurluq, ictimai tanınma məqsədini ifadə edir.)
- "Onun həyat yolu gələcək nəsillər üçün şan-şərafət nümunəsidir." (Bu cümlədə "şan-şərafət" əxlaqi keyfiyyətlərə, həyat tərzinə əsaslanan hörmət və nümunəvilik mənasını daşıyır.)
Yekun olaraq, hər iki ifadə yüksək nüfuz və məşhurluğu ifadə etsə də, "şan-şərafət" ifadəsi daha çox mənəvi dəyərlərə, əxlaqi keyfiyyətlərə əsaslanan hörmət və nüfuzun vurğulanmasını özündə ehtiva edir.