Şappıldamaq (f.) - Hər hansı bir cismin, xüsusilə də nazik, yumşaq və ya yarpaqvari şeylərin sürtünmə, yüngülcə çırpılma, əsən küləyin təsiri ilə hərəkət etməsi nəticəsində çıxardığı səs-küy, xırıldamaq, xışıltı ilə müşayiət olunan hərəkət. Bu səs adətən ritmik və davamlı olmur, qısa və təkrarlanan impulslardan ibarət olur.
Şappıldamaq sözünün əsasını "şappıltı" sözü təşkil edir. "Şappıltı" isə səs təəssüratını ifadə edən onomatopeyik (səsin təqlidindən əmələ gəlmiş) bir sözdür. Yəni bu söz səsin özünün təbiətinə uyğun olaraq yaradılıb. "Şappıldamaq" isə bu səsi ifadə edən hərəkəti bildirir. Lüğətdə verilən qısa izah bu hərəkətin yalnız səs çıxarmasını vurğulayır, amma mənasını daha dolğun şəkildə açmaq mümkündür.
Misallar:
1. Külək yarpaqları şappıldadırdı. (Burada küləyin təsiri ilə yarpaqların hərəkət etməsi və bununla əlaqədar olaraq səs çıxarması ifadə olunur.)
2. Bayraq yüngülcə şappıldayırdı. (Burada bayrağın hərəkəti və bu hərəkətin səssiz və ya çox zəif səs ilə müşayiət olunması nəzərdə tutulur.)
3. Pərdələr şappıldayıb, otağı qaranlıq saldı. (Burada şappıldama hərəkəti pərdələrin hərəkətinə və bunun nəticəsində işığın azalmasına səbəb olur.)
4. Atın quyruğu şappıldayırdı. (Burada atın quyruğunun hərəkətinin, xüsusən də sürtünmədən yaranan yumşaq səs ilə müşayiət olunması göstərilir.)
Göründüyü kimi, "şappıldamaq" feili müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər və hər dəfə də həm hərəkəti, həm də onun müşayiət olunduğu səsi bildirir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsas məna həmişə yüngül, ritmik və təkrarlanan səs çıxaran bir hərəkəti göstərir.