Şarlı sifəti, əsasən, yuvarlaq və ya kürə formasında olan "şar"a bənzər quruluşa, formaya və ya hissələrə malik olan əşyaları təsvir etmək üçün işlənir. Lüğətlərdəki qısa izah, bu sözün mənasını tam əhatə etmir. Daha dəqiq desək, "şarlı" sözü bir əşyanın özünün tamamilə şar formasında olması demək deyil, əsasən onun bəzi hissələrinin, elementlərinin və ya quruluşunun şar formasına bənzəməsini ifadə edir. Bu bənzərlik, həm vizual, həm də funksiya baxımından ola bilər.
Məsələn, "şarlı lampa" deyərkən, lampanın kürə formasında bir lampa kölgəsi (abajur) olduğunu və ya lampanın özünün yuvarlaq, şar formasına oxşar olduğunu nəzərdə tuturuq. "Şarlı fənər" ifadəsində də eyni məntiq işləyir: fənərin formasının və ya onun əsas hissələrinin (məsələn, şüşə hissəsinin) şar formasına oxşar olması ön plana keçir. Bu sözün işlənməsində həmin şar formasının ölçüsü və nisbətləri önəmli deyil, əsas odur ki, şar formasına bənzər bir xüsusiyyət mövcuddur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "şarlı" sözü "şar" kökünə "-lı" sifət şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlib. "-lı" şəkilçisi, bir əşyanın hansısa keyfiyyətə, xüsusiyyətə malik olduğunu göstərir. Beləliklə, "şarlı" sözü "şar xüsusiyyətinə malik olan" mənasını daşıyır. Lakin bu xüsusiyyət, həmin əşyanın tam olaraq şar olması deyil, sadəcə olaraq şar formasına oxşar detalların və ya quruluşun olmasıdır.
Verdiyiniz nümunədəki "Birdən-birə enli, iki tərəfi xiyaban, baş küçə" ifadəsinin "şarlı" sözü ilə əlaqəsi yoxdur və mətndə bir səhvlik görünür. Bu hissənin orijinal mətnə aid olmadığı güman edilir.