Şəbihgərdan (ər. şəbih + fars. gərdan) sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "şəbih mərasimini idarə edən adam" kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir təsvir tələb edir. Əslində, "şəbihgərdan" termini, əsasən, Azərbaycanın şimal-qərb bölgələrində, xüsusilə də Quba, Şamaxı və s. rayonlarda yayılmış, mərasimlərin icrası və maliyyəsinin idarə edilməsi ilə bağlı bir vəzifəni ifadə edir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb mənşəli "şəbih" (شبیه) sözü "bənzər", "oxşar" mənalarını daşıyır. Lakin bu kontekstdə, "şəbih" termini, şəbih mərasiminin – ümumiyyətlə, müəyyən bir hadisənin yada salınması, xatirələrin təzələnməsi məqsədilə keçirilən ritual bir mərasim – adı ilə bağlıdır. Fars mənşəli "gərdan" (گردان) isə "idarə edən", "qayğısını çəkən", "təşkilatçı" mənalarını verir. Beləliklə, "şəbihgərdan" şəbih mərasiminin bütün təşkilati işlərini üzərinə götürən, mərasim üçün lazım olan resursları (yer, qida, içki və s.) təmin edən, mərasimdə iştirak edənlərin idarə edilməsini həyata keçirən, qısacası, mərasimə tam cavabdeh olan şəxsi ifadə edir.
Misal olaraq verilən "Cəm olunan pullar nəyə sərf olunardı? – Çaya, qəndə, … imam yolun" ifadəsi də "şəbihgərdanın" məsuliyyətinin maddi tərəfini vurğulayır. Yəni, mərasim üçün toplanan pullar "şəbihgərdan" tərəfindən idarə olunur və xərclər onun nəzarəti altında həyata keçirilir. Buraya həm mərasim materialları, həm də iştirakçıların qonaqlığı daxildir. "İmam yolun" ifadəsi də dini aspektin bəzən mərasimlərdə mövcud olduğunu göstərir.
Cümlədə "şəbihgərdan" sözünün işlənməsinə dair nümunələr:
- Bu ilki şəbih mərasimini Əli kişiyə, yəni kəndin ən təcrübəli şəbihgərdanına həvalə etdilər.
- Köhnə şəbihgərdan artıq yaşlı olduğundan, bu ilki mərasimi gənc oğluna tapşırdı.
- Şəbihgərdan bütün hazırlıq işlərini vaxtında başa çatdırdı.
Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "şəbihgərdan" sadəcə bir "mərasim idarəçisi" deyil, həm də mərasimə maliyyə dəstəyi və logistik təminat verməklə məsuliyyət daşıyan, icmanın hörmətini qazanmış bir şəxsdir.