Şəfalı (şəfa+lı) sifət. Bu söz kökünə görə "şəfa" sözündən əmələ gəlmişdir. "Şəfa" sözü ərəb mənşəli olub, sağalma, sağaltma, iyiləşmə, müalicə mənalarını verir. "-lı" şəkilçisi isə sifət əmələ gətirir və əsas sözə "malik olma", "ilə xarakterizə olunma" kimi mənalar əlavə edir.
Beləliklə, şəfalı sözü əsasən bir şeyin sağaldıcı, şəfa verici, müalicəedici xüsusiyyətə malik olmasını bildirir. Bu xüsusiyyət müxtəlif şeylərə aid edilə bilər: hava, su, torpaq, bitki, əl (bəzi inanclar əsasən), günəş şüası və s. Bu söz həm fiziki, həm də mənəvi sağalmanı ifadə edə bilər, baxmayaraq ki, daha çox fiziki sağalma ilə bağlı istifadə olunur.
Şəfalı sözünün istifadəsinə dair nümunələr:
- Şəfalı hava: Təmiz, təbiətə yaxın, sağlamlığa müsbət təsir göstərən hava.
- Şəfalı əl: Bəzi mədəniyyətlərdə xəstəliyi sağalda bilmə qabiliyyətinə inanılan şəxsin əli. Bu, daha çox metaforik və inancla bağlıdır.
- Günəşin şəfalı şüası: D vitamini istehsalına kömək edən, bəzi dəri xəstəliklərinin müalicəsində faydalı olan günəş şüaları.
- İsti suyun şəfalı qaynağı: Müalicəvi xüsusiyyətlərə malik isti su bulağı.
Ədəbi nümunədəki ("Bilmirəm, İsti suyun; Şəfalıdır qaynağı; Yoxsa onun hüsnüdür;") misal isə isti suyun qaynağının sağaldıcı təsirə malik olmasını və ya gözəlliyinin insanın ruhi sağlamlığına müsbət təsir göstərməsini sual altında qoyur. Burada "şəfalı" sözü həm fiziki, həm də mənəvi sağalma mənasında istifadə edilə bilər.
Qısacası, "şəfalı" sözü müalicəedici və sağaldıcı xüsusiyyətləri ifadə edən, müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilən zəngin mənaya malik bir sözdür.