izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şəlləmək felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "bir şeyin dalına, arxasına almaq, yükləmək, əlavə etmək" kimi izah edilə bilər. Lüğətlərdə sadəcə "dalına almaq, yükləmək" şəklində verilən bu məna, əslində daha geniş bir kontekstdə işlənir. Həm fiziki yükləməni, həm də məcazi mənada bir yükü, vəzifəni, məsuliyyəti öz üzərinə götürməyi ifadə edə bilər.

Misal olaraq verilən "Ata [Saranı] arxasına şəlləyib qoyun otardı" cümləsində, "şəlləmək" feli fiziki bir yükü – Sarani atın arxasına yükləməyi bildirir. Bu, atın yük daşıma qabiliyyətindən istifadə etməyi nəzərdə tutur. Lakin, "şəlləmək" daha geniş mənalarda da istifadə oluna bilər. Məsələn:

"O, bütün işləri öz üzərinə şəllədi." bu cümlədə "şəlləmək" feli bir çox iş və vəzifələri öz üzərinə götürməyi, məsuliyyəti öz çiyinlərinə yükləməyi bildirir. Bu mənada "şəlləmək" "daşımaq", "öz üzərinə götürmək", "yüklənmək" feləri ilə sinonimdir, lakin bir qədər daha ağır bir yük və ya çətin bir vəzifəni ifadə edir. "Şəlləmək" fəaliyyətinin əziyyətli və ağır bir proses olduğunu vurğulayır.

Etimalogiyasına gəldikdə, "şəlləmək" felinin mənşəyi dəqiq müəyyən edilməsə də, türkiyə dillərinin ümumi leksikasından gəldiyi ehtimal olunur. Feli təşkil edən "şəl" morfeminin "ağır yük", "çətinlik" kimi mənaları ehtiva etməsi də bu ehtimalı gücləndirir. Beləliklə, "şəlləmək" sadəcə bir şeyin arxasına almaqdan daha çox, ağır bir yükü daşımaq, öz üzərinə götürməklə bağlı bir məcazi məna daşıyır.

Qısacası, "şəlləmək" feli öz mənasını kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasən fiziki və ya məcazi bir yükün öz üzərinə alınması, daşınması mənasını verir. Bu felin işlənməsində ağır bir işin və ya yükün vurmağı da əks olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz