izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şən sözü Azərbaycan dilində sıfat olaraq işlənir və əsasən "sevincli", "şad", "neşəli", "məmnun" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki "sevinc, sevincli, şad, məmnun" ifadələri şən sözünün əsas məna çalarlarını əhatə etsə də, tam mənzərəni verməkdən uzaqdır. Çünki "şən" sadəcə olaraq bir hissiyyat vəziyyətini ifadə etməklə yanaşı, həm də bu hissiyyatın xarici təzahürlərini, yəni şən davranışı, şən görünüşü, hətta şən səsi əks etdirir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türk dillərindəki köklərlə əlaqəsini görə bilərik. "Şən" sözünün kökü, ehtimal ki, "şənlik", "bayram" kimi anlayışlarla bağlıdır və sevinc, coşqu, əyləncə ilə sıx bağlıdır. Beləliklə, "şən" yalnız daxili bir hiss deyil, həm də xarici aləmə özünü göstərən bir vəziyyəti təsvir edir.

Misal üçün, "şən uşaq" deyəndə yalnız uşağın içindəki sevinci deyil, həm də onun oynayıq hərəkətlərini, gülüşünü, canlılığını nəzərdə tuturuq. "Şən musiqi" deyəndə isə musiqinin dinləyicidə yaratdığı müsbət, coşğun, enerjili əhvali-ruhiyyəni ifadə edirik. Yəni "şən" sözü yalnız subyektiv bir hissi deyil, həm də obyektiv olaraq müşahidə oluna bilən xüsusiyyətləri əks etdirən bir termindir.

Sevda xanımın misalında istifadə olunan "şən könlüm" ifadəsi də bu mənanı gözəl əks etdirir. Sadəcə olaraq "sevincli ürək" deyil, eyni zamanda sevincli ürəyin xarici təzahürlərini, yəni şən hərəkətlərə, müsbət emosiyaların ifadəsinə meyilliliyi nəzərdə tutur.

Qısaca, "şən" sözü sevincli, şad, neşəli olmaq hissi ilə yanaşı, bu hissin xarici təzahürlərini, yəni şən davranış, hərəkət, görünüş və səsi də əhatə edən daha geniş bir məna kəsb edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz