Toy-bayram sözü Azərbaycan dilində geniş mənada şənlik, şadlıq, bayram mənasında işlənən bir birləşmədir. Lüğətlərdə sadəcə "şənlik, şadlıq, bayram" kimi qısa bir izah verilsə də, mənası daha zəngin və çoxşaxəlidir. "Toy-bayram" birləşməsi, həm konkret bir hadisəyə (məsələn, toy mərasimi, bayram tətili), həm də ümumi bir vəziyyəti (məsələn, əyləncəli, şən bir mühit) ifadə edə bilər.
Əsasən "toy" və "bayram" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş bu ifadə, hər iki sözün mənalarını özündə cəmləşdirir. "Toy" sözü, əsasən nikaha aid şənlikləri ifadə edərkən, "bayram" sözü daha geniş mənada hər hansı bir şənliyi, təntənəni bildirir. Beləliklə, "toy-bayram" birləşməsi, hər iki hadisənin ümumi xüsusiyyətlərini - şənliyi, sevinci, təntənəni birləşdirərək daha güclü və təsirli bir ifadə yaradır.
Bu birləşmənin işlənmə üslubu da müxtəlifdir. Məsələn, "Toy-bayram etdilər" deyərkən, böyük bir şənlik, təntənəli bir mərasim nəzərdə tutulur. "Toy-bayram adamı" ifadəsi isə, daim şən, əyləncəli, həyatdan zövq alan insanları təsvir edir. Burada "qiyas" vasitəsi ilə obrazlı bir təsvir yaradılır. Yəni, həmin insanın xarakteri, toy-bayram kimi şən və enerjilidir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "toy" sözünün kökü qədim türk dillərində də mövcuddur və nikah mərasimi ilə bağlıdır. "Bayram" sözü isə fars mənşəlidir və əyləncə, şənlik mənasını verir. Bu iki sözün birləşməsi, Azərbaycan dilinin zəngin leksik tərkibinin bir nümunəsidir və mədəniyyətimizin şənlik, bayram adətləri ilə bağlıdır.
Qısaca olaraq, "toy-bayram" birləşməsi sadəcə şənlik və bayram mənasından daha çox, şənliyin, sevincin, təntənənin güclü ifadəsidir və cümlədə necə işləndiyindən asılı olaraq fərqli kontekstlərə malikdir. Bu birləşmənin mənasını daha dəqiq və geniş izah etmək üçün onun cümlədəki işlənməsini, kontekstini nəzərə almaq lazımdır.