Şırtıldama (f. iş. "şırtıldamaq") sözü Azərbaycan dilində bir səsin kəskin, qısa və titrəyərək çıxmasını, tez-tez və qısa fasilələrlə təkrarlanan səs çıxarılmasını ifadə edir. Bu səs adətən kiçik cisimlərin bir-birinə sürtülməsindən, bərk səthlərin bir-birinə toxunmasından və ya dəlikdən keçən hava axınının səs çıxarmasından yaranır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "şırt" kökü səsin qısa və kəskinliyini, "ıldamaq" isə hərəkətin təkrarlanmasını və davamlılığını ifadə edir. Beləliklə, "şırtıldamaq" bir neçə dəfə tez-tez təkrarlanan, qısa və kəskin səslərin çıxarılmasını bildirir. Bu səs həm həcmdən, həm də tezlikdən asılı olaraq fərqli ola bilər; məsələn, quru yarpaqların şırıltısı ilə kiçik bir mexanizmin çıxardığı səs eyni "şırtıldama" kimi təsnif olunsa da, səs xüsusiyyətləri ilə bir-birindən fərqlənəcəkdir.
Müxtəlif kontekstlərdə "şırtıldama" sözünün işlənməsinə misallar:
- "Qapının menteşələri şırtıldayırdı." - Bu cümlədə menteşələrdəki sürtünmə nəticəsində çıxan kəskin, təkrarlanan səs ifadə olunur.
- "Ayaqqabılarının dabanları səkidə şırtıldayırdı." - Burada ayaqqabının dabanının səthlə sürtünməsindən yaranan səs təsvir edilir.
- "Qar yağışı şırtıldayırdı." - Bu isə qar dənələrinin yerə düşməsindən yaranan incə, susmuş şırtıldama səsini ifadə edir. Bu misalda "şırtıldama" səsinin həcmi və təbiəti əvvəlki misallardan fərqlidir.
- "Radiosunun səsi zəif, ancaq şırtıldayırdı." - Bu cümlədə "şırtıldama" səsin keyfiyyətinə, bozuqluna işarə edir.
Göründüyü kimi, "şırtıldama" sözü müxtəlif səs hadisələrini ifadə etmək üçün işlədilə bilər. Lakin ümumi xüsusiyyət səsin qısa, kəskin və təkrarlanan olmasıdır.