izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şiltə-şiltə: Azərbaycan dilində "zərf" mənasında işlənən bu söz, əsasən parçalanmış, dağılmış, dağıntıya uğramış və ya aşınmış bir şeyi təsvir etmək üçün istifadə olunur. Lüğətlərdəki "parça-parça, cırıqcırıq, yıpranmış halda" tərifi sözün əsas mənasını əhatə etsə də, daha geniş bir izah tələb edir. "Şiltə-şiltə"nin əsasında "şiltə" sözünün təkrarı dayanır, bu da təkrar vasitəsilə parçalanmanın, dağılmanın və ya yıpranmanın dərəcəsini və həcməni vurğulayır. Beləliklə, sadəcə fiziki parçalanmadan daha çox, əşyanın bütünlüyünün pozulması, dağılması və ya əzilməsi nəticəsində yaranmış vəziyyəti ifadə edir.

Etimalogiyası dəqiq müəyyən olunmasa da, "şiltə"nin kökü türkcə "şilt" və ya oxşar köklərdən törəmiş olması ehtimal olunur. Bu köklər, əsasən, "sınıq", "qırılmış", "parçalanmış" kimi mənaları ifadə edir. "Şiltə-şiltə"nin işlənməsində və mənasında fonetik təkrar vasitəsilə həm həcm, həm də təsviri təsiri gücləndirilir. Yəni "parça-parça" demək kifayət etmir, "şiltə-şiltə" daha qabarıq, daha aydın bir təsvir verir, parçalanmanın dərəcəsini və təsirini gücləndirir.

Şiltə-şiltə olmaq: Bu ifadə, bir əşyanın və ya şeyin parça-parça, tikə-tikə, cırıqcırıq və ya yıpranmış halda olmasını bildirir. Misal olaraq, "Köhnə kitab şiltə-şiltə olmuşdu" cümlesini göstərmək olar. Burada kitabın yalnız cırılmış olması deyil, həm də köhnəlməsindən və yıpranmasından əmələ gəlmiş dağılmış vəziyyəti ifadə olunur. Digər bir nümunə olaraq, "Qəzadan sonra maşın şiltə-şiltə olmuşdu" cümləsini göstərmək olar. Bu cümlə, qəzanın nəticəsi olaraq maşının ciddi şəkildə zədələndiyini və parçalandığını və dağıldığını təsvir edir. Yəni, "şiltə-şiltə olmaq" ifadəsi yalnız fiziki parçalanma deyil, həm də bütövlüyün pozulması, dağılma, yıpranma və zədələnmə mənalarını da özündə birləşdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz