Şirnikmək feli Azərbaycan dilində "alışmaq", "öyrəşmək", "uyğunlaşmaq" və "həvəslənmək" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Daha dəqiq ifadə etmək üçün, "şirnikmək" feylinin müxtəlif kontekstlərdə əldə etdiyi məna çalarlarını təhlil etmək lazımdır.
Əsasən, "şirnikmək" bir şeyə, bir vəziyyətə və ya bir insana tez və asanlıqla alışmağı, öyrəşməyi, ona uyğunlaşmağı bildirir. Bu uyğunlaşma prosesi passiv deyil, bir qədər aktiv bir qarşılıqlı təsiri əks etdirir. Yəni, insan sadəcə olaraq bir vəziyyətə dözmür, hətta ona müəyyən dərəcədə vərdiş edir, hətta bəzən həvəslənir. Bu həvəslənmə, alışma prosesinin mənfi deyil, müsbət nəticəsinin ifadəsidir.
Misal olaraq, verilən cümlədəki "şirnikməsə, qaçmaq istəsə" ifadəsi "alışmasa, getmək istəsə" kimi anlaşılmalıdır. Burada "şirnikmək" qızın yeni mühitə, vəziyyətə uyğunlaşması, orada qalmaq istəməsi mənasını daşıyır. Sadəcə alışmaq deyil, hətta həmin mühitdə qalmaq istəyinə qədər gedən bir prosesdir.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, türk dillərindəki kök mənalarla əlaqəli araşdırmalar aparmaq lazımdır. "Şirin" sözü ilə səsləşməsi təsadüfi deyildir. Çünki şirin olan şeylər insanlar üçün cəlbedici, xoş gəlir və onlara asılılıq yaradır. Beləliklə, "şirnikmək" feli şirin olan bir şeyə alışmağı, ona vərdiş etməyi ifadə edir.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi:
- Yeni işə şirnikdi və tez bir zamanda özünü evindəki kimi hiss etdi.
- Şəhərin səs-küyünə şirnikə bilmirdi.
- Balaca qız yeni oyuncağa tez şirnikdi.
- Soğuk havaya şirnikmək üçün qalın paltarlar geyinməli.