izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şitlik (is.) Azərbaycan dilində çoxmənalı bir sözdür. Əsasən “şirniyyatda duzun azlığı və ya olmaması” mənasını ifadə edir, lakin məcazi mənada da işlənir. Etimalogiyasına nəzər salsaq, “şirniyyat” kökündən törəmiş “şit” sözündən əmələ gəlib və "şirinlik" mənasına əks bir məna ifadə edir. Dilin inkişafı prosesində "şirin olmaması", "şirinliyin az olması" mənasından "duzsuzluq", "dadsızlıq" mənasına doğru genişlənib.

Birinci mənası (is.): Şit, duzu az şeyin halı, keyfiyyəti. Bu mənada "şitlik" konkret bir əlaməti, yəni yeməyin, içkinin və s. duzsuzluğunu ifadə edir. Misal üçün: "Şitliyindən xörəyi yemək olmur." cümləsində "şitlik" xörəyin dadının zəif olmasını, duzsuz olmasını ifadə edir. Digər nümunələr: "Çorbanın şitliyi məni narahat etdi.", "Bu şirniyyatın bir az şitliyi var, duz əlavə etmək lazımdır." Bu cümlələrdə "şitlik" konkret bir maddənin dad keyfiyyətini təsvir edir.

İkinci mənası (is.): məc. Qeyri-ciddi, yüngül, bayağı, duzsuz hərəkət, söz. Bu mənada isə "şitlik" məcazi mənada işlənir və hərəkətlərin və sözlərin dəyərsizliyini, əhəmiyyətsizliyini, bayağılığını ifadə edir. "Şitlik etmə" ifadəsi, məsələn, əhəmiyyətsiz, ciddi olmayan işlərlə məşğul olmanı bildirir. "Söhbəti şitlik idi" cümləsi isə söhbətin bayağı, maraqsız olduğunu ifadə edir. Bu mənada "şitlik" əsasən insanın davranışlarına, sözlərinə tətbiq olunur və onların keyfiyyətsizliyini, səmərəsizliyini göstərir. Başqa bir nümunə: "Bu qədər şitlikdən sonra artıq səbr əlimdən getdi." Bu cümlədə şitlik, əsəbə səbəb olan əhəmiyyətsiz və təkrarlanan hərəkətləri və ya sözləri ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz