Şum (şum1) sözü Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "uğursuz, məşum, nəhs, bədbəxtlik gətirən" kimi izah olunur. Lakin bu izah kifayət qədər geniş deyil və sözün kökünə, tarixi inkişafına və istifadə kontekstlərinə tam işıq tutmur. Əslində "şum" sözü ərəb dilindən (شوم) gəlmişdir və əsas mənası "pis, bədxah, mənfi" deməkdir. Ancaq zamanla Azərbaycan dilində bu məna genişlənərək "uğursuzluq və bədbəxtlik gətirən" mənalarını da əhatə etmişdir.
Sözün "uğursuz", "məşum", "nəhs" kimi sinonimləri var, amma bunların arasında incə fərqlər mövcuddur. "Uğursuz" daha çox konkret bir hadisənin uğursuz nəticəsindən bəhs edərkən işlədilir. "Məşum" isə qaranlıq, qorxulu, əzəmətli bir uğursuzluq təəssüratı yaradır. "Nəhs" isə əsasən qeyri-adi, mistik bir uğursuzluqla əlaqələndirilir. "Şum" isə bu üç sözün mənalarını birləşdirərək daha geniş bir məna kəsb edir, konkret bir hadisəyə deyil, daha çox bütövlükdə bir vəziyyətin və ya taleyin pisliyini bildirir.
Misal olaraq, "talei-şum" ifadəsində "şum" sözü taleyin bütövlükdə mənfi, bədbəxt olduğunu ifadə edir. Yəni sadəcə bir hadisənin deyil, həyatın ümumi axarının uğursuzluqla dolu olduğunu göstərir. Başqa bir misalda, "şum gün" ifadəsi, "uğursuz gün", "pis gün" mənalarında işlənərək spesifik bir günün uğursuzluqla dolu olduğunu bildirir. Digər tərəfdən, "şum baxış" ifadəsi birinin pis niyyətini, pis bir əhvalını bildirmək üçün işlənə bilər.
Beləliklə, "şum" sözünün mənasını yalnız "uğursuz" kimi tərcümə etmək qeyri-dəqiq olardı. Sözün daha düzgün tərifi, kontekstdən asılı olaraq, "pis, bədxah, mənfi, uğursuzluq və bədbəxtlik gətirən, taleyi pis" kimi ifadələrlə verilməlidir. Sözün mənasının genişliyi və çoxmənalılığı onun dilin zənginliyini və ifadə imkanlarını göstərir.