Şumlamaq (f.): Kənd təsərrüfatında əsas əkin əməliyyatlarından biri olub, torpağın üst qatını kotan və ya digər oxşar alətlərlə dərin şumlayaraq yumşaltmaq, havalandırmaq və alaq otlarından təmizləmək prosesidir. Bu əməliyyat, torpağın strukturunu yaxşılaşdırır, su və hava keçiriciliyini artırır, bitkilərin qidalanmasını təmin edir və məhsuldarlığı yüksəldir.
Etimoloji baxımdan "şum" sözünün kökü türk dillərindəki "şum" və ya oxşar köklərlə əlaqələndirilə bilər. Bu köklər əsasən torpağı sürən alətə, əməliyyata və ya həmin əməliyyatın nəticəsinə işarə edir. "Şumlamaq" isə bu əsas sözə "-lamaq" şəkilçisinin əlavə edilməsi ilə törəmə bir felldir və "şum əməliyyatını həyata keçirmək" mənasını verir.
Müxtəlif kontekstlərdə "şumlamaq" sözünün istifadəsi aşağıdakı kimi fərqlənə bilər:
- Aqronomik mənada: "Fermer bu il bütün tarlalarını vaxtında şumladı." (burada şumlamaq kənd təsərrüfatı kontekstində dərin mənada işlənilib)
- Metaforik mənada: "O, keçmişin səhvlərini şumlayaraq, yeni bir həyata başladı." (burada şumlamaq köhnənin təmizlənməsi, yeninin başlanğıcını təmsil edir)
- Əmək prosesi kimi: "Gün ərzində əməkdaşlar yeni tikilən yolun ərazisini şumladılar" (burada şumlamaq yerin düzəldilməsi mənasında istifadə olunub).
Verdiyiniz nümunə cümlələrindəki "Şumladığı tarlasını şumlayır" ifadəsi isə təkrarlıq xarakteri daşıyır və əsasən vurğu üçün, yaxud da şumlama əməlinin davamlılığını ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. "Cütçü batıb qantərə, yer şumlayır" cümləsi isə cütçünün əməyinin çətinliyini, şumlama işinin fiziki tərəfini əks etdirir.