izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Taxt sözü fars mənşəlidir [fars. تخت - taxta]. Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Söykənəcəyi olmayan, enli, yataq üçün nəzərdə tutulmuş divan və ya çarpayı: Bu, sözün ən geniş yayılmış mənasıdır. "Taxt" bu mənada adətən geniş, rahat və bəzən də zəngin bəzədilmiş bir əşyanı ifadə edir. Məsələn, "Qoca əlindən düşmüş, taxtın üstündə rahatca uzanıb yatdı." cümləsində "taxt" söykənəcəyi olmayan, geniş bir çarpayı deməkdir. "Sarayda qızılı taxtlar vardı" cümləsində isə lüks və zənginliyi vurğulayan bir mebel əşyası kimi təsvir olunur. Bu mənada, taxt sadə bir taxtadan hazırlanmış çarpayıdan tutmuş, incə oyma işləri ilə bəzədilmiş, qiymətli materiallardan düzəldilmiş lüks yataqlara qədər geniş spektrdə istifadə oluna bilər.

2. (Məcazi mənada) Hakimiyyət, taxt-tac: Bu mənada "taxt" hakimiyyət, səltənət və ya padşahlıq simvolu kimi işlənir. Məsələn, "Taxt-tac uğrunda amansız mübarizə gedirdi" cümləsində "taxt" hakimiyyət və ya səltənəti bildirir. Bu mənada, "taxt" sözü tez-tez "taxt-tac" ifadəsi ilə birlikdə işlənir və hakimiyyətin, sultanlığın əzəmətini və nüfuzunu vurğulayır. "O, taxtdan uzaqlaşdı" ifadəsi də bu mənaya aiddir və padşahın və ya hökmdarın hakimiyyətdən getməsini bildirir. Bu məcazi istifadə, "taxt" sözünün tarixi kontekstlə əlaqəli olaraq inkişaf etmişdir, çünki əvvəllər hökmdarlar taxtlarda əyləşərək idarəçilik edirdilər.

Qeyd etmək lazımdır ki, "taxt" sözünün birinci mənası daha çox ümumi, ikinci mənası isə daha spesifik və məcazi xarakter daşıyır. Hər iki mənada da sözün kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz