Taraşlamaq (f.) sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən bir feldir. Əsas mənası "saqqal, bığ və ya başdakı tükləri kəsmək, təmizləmək" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "taraş etmək, qırxmaq" kimi qısaca izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək mümkündür. Sözün kökü türk dillərindəki "tara-" fel kökündən törəmişdir. Bu kök, "təmizləmək, düzəltmək, hamarlamaq" mənalarını əhatə edir və bu mənalar taraşlamaq feli üçün də əsas rol oynayır. Belə ki, taraşlamaq həm fiziki bir prosesi (tükləri kəsmək), həm də nəticəni (təmiz, hamar bir üz) ifadə edir.
Taraşlamaq sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn:
- Saqqalını taraşlamaq: Bu, ən çox yayılmış istifadəsidir və saqqalın kəsilməsini bildirir.
- Bığlarını taraşlamaq: Bığların kəsilməsini bildirir.
- Başını taraşlamaq: Başdakı tüklərin tamamilə kəsilməsini (qırxılmasını) ifadə edir. Bu kontekstdə, "qırxmaq" sözü ilə sinonimdir.
- Dəri taraşlamaq: Bu, daha az işlənən, lakin mənası aydın olan bir istifadədir. Məsələn, dəri üzərindəki kiçik tüklərin təmizlənməsi üçün istifadə olunan üsullar üçün işlənə bilər.
- Mexaniki taraşlamaq: Elektrikli və ya mexaniki alətlərlə taraş etmə üsulunu ifadə edir.
Göründüyü kimi, "taraşlamaq" sözü sadəcə "qırxmaq"dan daha geniş bir məna daşıyır və müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əks etdirir. Sözün mənası istifadə olunan kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilir. "Taraş etmək" ifadəsi ilə sinonim olsa da, "taraşlamaq" feli daha konkret və işlək bir sözdür.