Tarixilik (is. ): Bir hadisənin, anlayışın, obyektin və ya prosesin zaman və məkanla bağlı olaraq konkret tarixi şəraitdə yaranmasını, inkişafını, dəyişməsini və müasir vəziyyətini öyrənən elmi yanaşma üsuludur. Tarixilik, sadəcə olaraq bir hadisənin nə zaman baş verdiyini deyil, həm də onun hansı tarixi amillərin təsiri altında baş verdiyi, hansı səbəblərdən meydana gəldiyi, hansı proseslərin nəticəsi olduğu və nə kimi nəticələrə gətirdiyi kimi sualların cavabını axtarır. Bu yanaşmada hadisələr təcrid olunmuş şəkildə deyil, qarşılıqlı əlaqəli və bir-birinə təsir göstərən geniş tarixi kontekstdə nəzərdən keçirilir.
Tarixilik, müxtəlif elmi sahələrdə, o cümlədən tarix, sosiologiya, fəlsəfə, ədəbiyyatşünaslıq, hüquq və s. geniş istifadə olunur. Məsələn, ədəbiyyatşünaslıqda tarixilik, əsərin yazıldığı dövrün sosial-siyasi, mədəni və ideoloji şəraitinin əsərin məzmununa, ideyasına, üslubuna və s. necə təsir etdiyini araşdırmağı nəzərdə tutur. Tarixin özü də öz-özlüyündə tarixilik prinsipinə əsaslanır, çünki keçmiş hadisələri izah edərkən, onları konkret tarixi şəraitdə və onların qarşılıqlı əlaqəsində nəzərdən keçirir.
Tarixiliyin əsas prinsipləri arasında hadisələrin səbəb-nəticə əlaqələrinin müəyyən edilməsi, hadisələrin zaman və məkan kontekstində təhlili, müxtəlif mənbələrin (yazılı mənbələr, arxeoloji tapıntılar, şifahi xatirələr və s.) tənqidi təhlili yer alır. Tarixiliyin əks tərəfi, hadisələrin özbaşına, təsadüfi və ya əbədi olaraq qəbul edilməsidir. Tarixilik hər bir hadisənin keçmişdən irəliləyən bir zəncirin halqası olduğunu vurğulayır.
Misallar:
* "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması tarixiliyi ilə əlaqədardır, çünki onun meydana gəlməsi Birinci Dünya Müharibəsi və Rusiya imperiyasının süqutunun birbaşa nəticəsidir."
* "Əsərin tarixiliyi onu müasir oxucu üçün daha aydın və dərk edilən edir, çünki əsərin yazıldığı dövrün sosial-mədəni kontekstini anlamağa imkan verir."
* "Bu qədim abidənin tarixiliyi onun memarlıq üslubunda, tikinti materialında və yerləşdiyi ərazinin tarixi ilə bağlıdır."