Tayalamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə “otu, küləşi, pambığı, taxılı və s.-ni saxlamaq üçün bir yerə toplayıb taya düzəltmək, taya vurmaq” kimi izah edilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə təhlil edilməlidir. Bu fəaliyyət, əsasən kənd təsərrüfatı ilə bağlı olub, yığılmış məhsulun müəyyən bir müddət saxlanması üçün xüsusi üsulla düzəldilməsini əhatə edir. “Taya” sözünün özü də bu prosesin əsas elementlərindən birini təşkil edir və məhsulun yığılıb saxlandığı strukturu, yəni əsasən taxtadan, saman və ya digər materiallardan düzəldilmiş bir növ anbarı bildirir.
Tayalamaq prosesi müxtəlif məhsullar üçün fərqli üsulların tətbiqini nəzərdə tutur. Məsələn, pambığın tayalanması, otun tayalanmasından fərqli olaraq, daha çox sıx və səliqəli bir düzülüş tələb edir. Taxılın tayalanması isə, adətən, xüsusi quruluşlar (ör, anbarlar, taxıl anbarları) vasitəsilə həyata keçirilir və bu zaman “taya vurmaq” ifadəsi daha az istifadə olunur. Otun tayalanması isə daha çox açığa qoyularaq quruması və daha sonra saxlanması üçün hazırlanması məqsədini daşıyır.
Etimoloji baxımdan, “taya” sözü türkcə köklərə malikdir və “dəstə, yığın, toplu” mənalarını ifadə edən kökdən törəmişdir. “Tayalamaq” isə bu kökdən əmələ gəlmiş bir feldir və məhsulun “taya” düzəldilməsi, yəni dəstələrə, yığınlara ayrılması və saxlanılması prosesini bildirir. Bu proses, həm də müəyyən bir qayda və nizam içərisində həyata keçirilməsini tələb edir, buna görə də “tayalamaq” həm də səliqəli bir şəkildə yığmaq, düzəltmək mənasında da işlənə bilər.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri:
- Kəndlilər gün batmadan otları tayaladılar.
- Pambıq yığımı bitdikdən sonra, pambıqları diqqətlə tayalamağa başladılar.
- Taxılı anbara yığdıqdan sonra, artıq tayalamaq işinə ehtiyac qalmadı.
- Qış üçün ot tayalaması vacibdir.
Göründüyü kimi, “tayalamaq” fəlinin mənası kontekstə görə dəyişsə də, əsas mahiyyətini, yəni məhsulun saxlanması üçün müəyyən bir qaydada yığılması və düzəldilməsini ifadə edir.