izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tayqulp sözü Azərbaycan dilində, əsasən şivə və dialektlərdə işlənən bir sözdür. Lüğətlərdə “birqulplu kiçik qazan, tava, suqabı və s.” kimi tərif olunsa da, bu tərif tam əhatəli deyil. Daha dəqiq ifadə etmək üçün deyə bilərik ki, tayqulp, qulpundan tutularaq istifadə edilən, ümumiyyətlə kiçik ölçülü və müxtəlif materiallardan (mis, alüminium, dəmir və s.) hazırlanmış, qaynama, qızartma, qızdırma və ya maye saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuş bir qabdır. "Birqulplu" əlavəsi onun əsas xüsusiyyətini vurğulayır, lakin hər bir tayqulpun mütləq bir qulplu olması demək deyil. Bəzi hallarda kiçik sapı və ya tutma yeri ola bilər.

Etimoloji baxımdan, “tay” və “qulp” sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. “Tay” sözü burada “kiçik”, “incə”, “nəfis” kimi mənalarda işlənərək qabın ölçüsünü ifadə edir. “Qulp” isə qabın tutulması üçün olan hissəni bildirir. Beləliklə, “tayqulp” sözü özündə həm qabın kiçik ölçüsünü, həm də əsas xüsusiyyətini – qulpunun olmasını əks etdirir.

Sözün işlənməsinə nümunə olaraq verilən cümlədə ("…[Anam] yumurta bişirmək üçün aldığım təzə tayqulpa qıymır") tayqulp yumurta bişirmək üçün istifadə edilən kiçik bir qab kimi təsvir olunur. Ancaq tayqulp daha geniş mənada, çay dəmləmək üçün kiçik bir qazan, yağ qızdırmaq üçün kiçik bir tava, və ya bal saxlamaq üçün kiçik bir qab kimi də istifadə oluna bilər. Məsələn, “Ana balı tayqulpa qoydu” və ya “Çayı kiçik tayqulpu qaynatdı” kimi cümlələrdə də işlənə bilər.

Qısaca olaraq, tayqulp sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının bir hissəsi olub, əsasən şivə və dialektlərdə işlənən, ölçüsü kiçik olan və qulplu (və ya kiçik saplı) müxtəlif materiallardan hazırlanmış qablar üçün istifadə olunan bir termindir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz