Tezləşmə: "Tezləşmək" felindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "Tezləşmək" felinin isim formasından törəmə kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək mümkündür. Tezləşmə, hərəkət, proses və ya hadisənin sürətinin artması, sürətlənməsi mənasını verir. Bu artım tədricən və ya birdən-birə baş verə bilər.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi türk dillərinin ortaq leksikasına aiddir. "Tez" sözünün "-ləşmə" şəkilçisi ilə birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "-ləşmə" şəkilçisi proses, hal və ya keyfiyyətin əmələ gəlməsini, artmasını ifadə edir.
Mənasının nüansları: Tezləşmə, yalnız fiziki hərəkətlərin sürətlənməsini deyil, həm də mücərrəd proseslərin sürətlənməsini də əhatə edir. Məsələn, "iqtisadiyyatda tezləşmə", "texnoloji inkişafda tezləşmə", "xəstəliyin tezləşməsi" kimi ifadələr də bu mənanı əks etdirir.
Cümlədə işlənməsi: Tezləşmə sözü müxtəlif cümlə quruluşlarında işlənə bilər:
- Sürət artımı: "Avtomobilin sürətinin tezləşməsi nəticəsində qəza baş verdi." (Fiziki hərəkətin tezləşməsi)
- Proses sürətlənməsi: "Son illərdə ölkədə iqtisadiyyatda gözəçarpan bir tezləşmə müşahidə olunur." (Mücərrəd prosesin tezləşməsi)
- Xəstəliyin ağırlaşması: "Xəstəliyin tezləşməsindən narahatıq duyuram." (Xəstəlik prosesinin sürətlənməsi)
- İnkişaf sürətinin artması: "Texnologiyaların inkişafında sürətli bir tezləşmə var." (İnkişaf prosesinin sürətlənməsi)
Tezləşmə sözü, mənasının genişliyi və müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilməsi baxımından zəngin bir leksik vahiddir.