Təbəddül (ər. تبدّل - təbəddull) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Köhnə Azərbaycan ədəbiyyatında və dilində daha çox işlənən bu söz, müasir dövrdə daha az istifadə olunsa da, leksikondan tamamilə çıxmayıb. Əsas mənası "dəyişmə" və ya "başqa bir hala, vəziyyətə, şəklə düşmə"dir. Lakin bu mənanın genişliyi və çalarları nəzərə alınmalıdır.
Təbəddül sadə bir dəyişməni deyil, daha çox köklü, əhəmiyyətli və ya gözlənilməz bir dəyişikliyi ifadə edir. Bu dəyişiklik həm fiziki, həm də mənəvi, sosial, siyasi və s. sahələri əhatə edə bilər. Məsələn, bir obyektin fiziki formasının dəyişməsi, bir insanın xasiyyətinin dəyişməsi, bir cəmiyyətin sosial quruluşunun dəyişməsi, və ya bir dövlətin siyasi sisteminin dəyişməsi hamısı "təbəddül" sözü ilə ifadə oluna bilər. "Dəyişmə" sözündən fərqli olaraq, "təbəddül" dəyişikliyin prosesinə və nəticəsinə birlikdə işarə edir, daha çox transformasiyanı əks etdirir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- "Təbiətdə daim bir təbəddül, bir dəyişmə, bir yenilənmə gedir." (Burada təbiətin daimi dəyişməsi, təkamülü ifadə olunur.)
- "Onun həyatında birdən-birə baş verən təbəddül hamını təəccübləndirdi." (Burada gözlənilməz və əhəmiyyətli bir dəyişiklik nəzərdə tutulur.)
- "Cəmiyyətin sosial təbəddülü uzun və mürəkkəb bir prosesdir." (Burada cəmiyyətdəki dərin və uzunmüddətli dəyişikliklər ifadə olunur.)
Beləliklə, "təbəddül" sadəcə "dəyişmə"nin sinonimi deyil, daha çox əhəmiyyətli, əsaslı və ya köklü dəyişməni ifadə edən, köhnə ədəbi dilin zənginliyini göstərən bir sözdür.