Tədqiqatçılıq (is.) – Elmi, fəlsəfi və ya digər sahələrdə sistemli və dərin araşdırmalar aparmaq, yeni biliklər əldə etmək və mövcud bilikləri dərinləşdirmək məqsədilə həyata keçirilən fəaliyyətdir. Bu, sadəcə olaraq "tədqiqatla məşğul olma" və ya "tədqiqat işləri aparma"dan daha geniş bir məfhumu əhatə edir. Tədqiqatçılıq, həm nəzəri, həm də tətbiqi xarakter daşıya bilər və müxtəlif metod və yanaşmalardan istifadə edərək aparılır. Nəticədə yeni nəzəriyyələr irəli sürülür, mövcud nəzəriyyələr təkmilləşdirilir və ya təkzib edilir, praktik problemlərə həll yolları tapılır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tədqiqat" sözü "tədqiq" felinin məsdər formasından əmələ gəlmişdir. "Tədqiq" isə farsca "تدقيق" (tədqiq) sözündən götürülmüşdür ki, bu da "diqqətlə araşdırmaq, dəqiqləşdirmək" mənalarını verir. Beləliklə, "tədqiqatçılıq" sözü dərin araşdırmalar aparmaq, ətraflı təhlil etmək və dəqiq nəticələr əldə etmək kimi əsas mənaları özündə birləşdirir.
Tədqiqatçılıq müxtəlif sahələrdə özünü göstərə bilər: elm (fizika, kimya, biologiya, tibb və s.), texnologiya, humanitar elmlər (tarix, ədəbiyyat, fəlsəfə, sosiologiya və s.), iqtisadiyyat, hüquq və s. Hər bir sahədə tədqiqatçılığın özünəməxsus metodları, yanaşmaları və məqsədləri vardır. Məsələn, elmi tədqiqatçılıq əsasən eksperimentlərə, müşahidələrə və statistik analizlərə əsaslanır, humanitar tədqiqatçılıq isə mətnlərin təhlili, müqayisəli tədqiqatlar və s. kimi metodları əhatə edir.
Cümlə içində nümunələr:
- Onun uzun illər boyu davam edən tədqiqatçılığı nəticəsində yeni bir dərman kəşf edildi.
- Universitet tələbələrinin elmi tədqiqatçılığa marağı artmaqdadır.
- Bu sahədə uzun müddətli tədqiqatçılıq tələb olunur.
- Professorun tədqiqatçılığı onun beynəlxalq aləmdə tanınmasına səbəb oldu.