Təhqiq (ər. تحقيق) sözü əsasən "həqiqəti üzə çıxarmaq, bir şeyin düzgün olub-olmadığını müəyyən etmək məqsədilə aparılan araşdırma" mənasını ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Təhqiq, sadə bir araşdırmadan daha dərin və sistemli bir prosesi təsvir edir. Bu prosesdə həqiqətin aşkara çıxarılması üçün dəqiq, əsaslı və hərtərəfli metodlardan istifadə olunur. Təhqiqatın nəticələri obyektiv sübutlar əsasında əldə edilir və subyektiv fikirlərdən azad olur.
Sözün mənşəyi ərəb dilinə dayanır. "Təhqiq" felinin kökü "h-q-q" olub, "həqiqətə çatmaq", "həqiqəti aydınlaşdırmaq" mənalarını verir. Bu kökdən əmələ gələn "təhqiq" sözü, fəlsəfə, elm, hüquq və digər sahələrdə dərin və ətraflı araşdırma, müayinə və tədqiqat mənalarını özündə cəmləşdirir. Yəni, təhqiq sadəcə sual vermək və cavab almaq deyil, elmi metodlar əsasında həqiqəti müəyyən etmək prosesidir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- Cinayətin təhqiqi uzun müddət davam etdi.
- Alimlər bu hadisənin səbəbləri ilə bağlı geniş təhqiqat aparırlar.
- Tarixçilər bu məsələnin həqiqətini aşkara çıxarmaq üçün dərin təhqiq işləri aparmışlar.
- Məsələnin təhqiqi göstərdi ki, ittihamlar əsassızdır.
- Bu işin təhqiqi nəticəsində bir çox maraqlı faktlar üzə çıxdı.
Göründüyü kimi, "təhqiq" sözü "tədqiqat" sözü ilə sinonim olaraq işlənə bilsə də, "tədqiqat"dan daha ciddi, sistemli və həqiqəti aşkara çıxarmağa yönəlmiş bir prosesi ifadə edir. "Təhqiq" sözü adətən daha ciddi, rəsmi və hüquqi kontekstlərdə işlənir.