Təkidən sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "təkid edərək", "təkidlə", "israrla"dır. Yəni, hər hansı bir fikri, arzuyu və ya tələbi ifadə edərkən səs tonunda, ifadə üslubunda və ya hərəkətlərdə özünü göstərən qətiyyət və israrı bildirir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edə bilər. Bəzən sadəcə qətiyyəti, bəzən isə həddindən artıq israrı və inadkarlığı ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "təkid" kökünün ərəb mənşəli olduğunu görərik. "Təkīd" (تكيد) fəilin mənası "möhkəmləndirmək", "qüvvətləndirmək", "isbat etmək"dir. Bu mənalar zərfi mənasına uyğundur, çünki təkid etmək də bir fikri, bir tələbi qüvvətləndirmək, onu möhkəm şəkildə ifadə etmək deməkdir. "Dən" əlavəsi isə zərf yaradan əlavədir. Beləliklə, "təkidən" sözü bir fikrin qüvvətləndirilmiş, israrla ifadə olunduğunu bildirir.
Misal olaraq, verilən cümlədə ("Təkidən söylədim ki, onun nicatı ordu toplayıb, xaqanın hücumundan özünü müdafiə etməsindədir") söz çox qətiyyətli şəkildə bir fikrin ifadə olunduğunu bildirir. Danışan öz sözünün əhəmiyyətini və doğruluğunu təkidlə vurğulamaq üçün "təkidən" zərfindən istifadə edir. Bu cümlədəki məna "çox qətiyyətlə söylədim", "israrla bildirdim" kimi ifadələrlə əvəz oluna bilər.
Başqa cümlələrdə "təkidən" sözünün necə işləndiyinə baxaq:
- Təkidən xahiş etdim, amma o, məni dinləmədi. (Burada təkidin səmərəsiz qaldığını vurğulayır)
- O, təkidən öz haqqını tələb etdi. (Burada israrın qətiyyəti və davamlılığını vurğulayır)
- Təkidən qeyd edirəm ki, bu məsələnin həlli çox vacibdir. (Burada məsələnin əhəmiyyətini vurğulamaq üçün təkid istifadə olunur)
Göründüyü kimi, "təkidən" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif çalarlar daşıyır, amma əsas mənası həmişə qətiyyətli və israrlı ifadə üslubunu bildirir.