Tələskən sifəti, əsasən iş görərkən həddindən artıq tələsən, səbirsiz və diqqətsiz davranan şəxs üçün işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "iş görərkən çox tələsən, səbirsizlik göstərən" kimi tərifi məhduddur. Daha geniş izah etmək üçün "tələskənlik" xüsusiyyətinin müxtəlif tərəflərini əhatə etmək lazımdır.
Etimoloji baxımdan "tələskən" sözü "tələsmək" felindən törəmişdir. "Tələsmək" isə qədim türk dillərindən gələn kök sözlərlə əlaqələndirilir və sürətli hərəkət, tezlik, vaxtın azlığı ilə əlaqədar mənalar ehtiva edir. Beləliklə, "tələskən" sadəcə fiziki sürətin deyil, həm də daxili bir vəziyyəti – səbirsizliyi, əsəbiliyi, qərar vermədə tələsikliyi ifadə edir.
Tələskənlik bir çox hallarda səhvə, yanlışlığa, qeyri-dəqiqliyə səbəb olur. Çünki diqqətsizlik, planlaşdırma çatışmazlığı və nəticələri tam düşünməmək tələskənliyin yan təsirləridir. Bu xüsusiyyət müsbət qəbul edilmir, əksinə, mənfi xüsusiyyət kimi qiymətləndirilir. Ancaq bəzi hallarda, təcili vəziyyətlərdə tələskənlik zəruri ola bilər.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- O, çox tələskən bir insandır, hər işi tələsik yerinə yetirir.
- Tələskən qərarlar qəbul etməməyə çalış.
- İmtahan suallarını tələskən cavablandırdı və bir neçə səhv etdi.
- Tələskən işləməklə heç vaxt keyfiyyətli nəticə əldə etmək olmaz.
- Sənin tələskənliyin məni qıcıqlandırır.
Yekun olaraq, "tələskən" sifəti sadəcə sürətli hərəkəti deyil, həm də səbirsizlik, diqqətsizlik, qeyri-dəqiqlik kimi mənfi xüsusiyyətləri özündə əks etdirən bir termindir. Bu xüsusiyyət əksər hallarda mənfi qiymətləndirilir, ancaq bəzi hallarda zəruri ola bilər.