izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təməl [ər. təməl] sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Fiziki Təməl: Bu mənada təməl, bir quruluşun, bina, qurğu, yol və s. kimi, dayandığı əsas hissə, bünövrə, özül deməkdir. Konkret olaraq torpaq üzərində inşa edilən hər hansı bir tikilinin yeraltı hissəsini və ya əsas dayaq nöqtələrini ifadə edir. Mühəndislik və memarlıqda təməlin möhkəmliyi və davamlılığı çox əhəmiyyətlidir. Məsələn: "Binanın təməli möhkəm olmalıdır.", "Körpünün təməli çaya çatır.", "Evlərin təməli daşdan hörülüb". Bu mənada "təməl" sözü, quruluşun dayanıqlığına və sabitliyinə zəmin yaradan fiziki varlıqdır.

2. Məcazi Təməl: "Təməl" sözü məcazi mənada da geniş istifadə olunur. Bu halda, hər hansı bir şeyin əsasını, başlanğıcını, əsasını, fundamental prinsiplərini, inkişafının əsasını bildirir. Məsələn: "Təhsilin təməli uşaqlıqdan qoyulur.", "Müvəffəqiyyətin təməli çalışqanlıqdır.", "Dostluğun təməli etimad üzərində qurulur.". Bu mənada "təməl" sözü, konkret fiziki bir varlıqdan daha çox, abstrakt bir konsepsiyanı, bir şeyin əsasını və ya başlanğıcını təmsil edir. Yusif Vəzir Çəmənzəminliyin misalında olduğu kimi ("Evlər təməlindən yıxılıb, qalmadı bir dam") isə həm fiziki, həm də məcazi mənada işlənir. Burada həm evlərin fiziki təməli, həm də ümumi olaraq, o dövrün sosial-iqtisadi durumunun əsasının sarsıldığını bildirir.

Etimologiya: "Təməl" sözü ərəb mənşəlidir. Ərəbcə "təməl" (تَمَل) sözü "bünövrə, əsas" mənasını verir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmiş və üzərindəki mənalarını da qoruyub saxlayaraq, geniş istifadə olunmaqdadır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz