Tərxan sözü orta əsr türk dillərində istifadə edilmiş, mürəkkəb və çoxşaxəli bir mənaya malik olan bir tituldur. Əsasən hökmdarlara və yüksək rütbəli feodallara aid edilmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "hökmdar titulu" kimi göstərilməsi, bu titulun zəngin məzmununu tam əks etdirmir.
Birinci mənası, qeyd edildiyi kimi, Orta əsrlərdə türk xalqlarında, xüsusilə də Qıpçaq, Oğuz və digər türk qruplarında hökmdarlara verilən bir titul olmuşdur. Bu titul, sadəcə olaraq "hökmdar" mənasından daha geniş bir məna kəsb edərək, hökmdarın öz xalqına qarşı məsuliyyətini, hakimiyyətinin ilahi əsasını və ya müəyyən bir qəbilə və ya tayfanın lideri olmasını vurğulayardı. Məsələn, bəzi mənbələrdə tərxanın öz ərazisində müstəqil siyasi gücə sahib olduğu qeyd olunur.
İkinci mənada, Zaqafqaziya və Mərkəzi Asiya ərazilərində, xüsusilə də Kazan və Əştərxan xanlıqlarında, Tərxan titulu yüksək rütbəli feodallar, böyük torpaq sahibləri və ya hərbi liderlər üçün istifadə olunmuşdur. Bu insanlar, xanlara tabe olsalar da, öz torpaqlarında geniş müstəqilliyə və ciddi səlahiyyətlərə malik idilər. Onlar, xanlığın vergi sistemində mühüm rol oynayır, öz ərazilərindən vergi yığıb xana ödəyirdilər. Lakin bu verginin miqdarı və ödəmə şərtləri, bir çox hallarda, tərxanın öz iradəsindən asılı idi.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "Tərxan" sözünün mənşəyi hələ də mübahisəlidir. Bəzi alimlər onu türk dillərinin köhnə sözləri ilə əlaqələndirirlər, digərləri isə fars və ya digər dillərdən mənşəli olduğunu düşünürlər. Ancaq hansı mənşəyə istinad olunmazsa olunsun, sözün "müqəddəs", "səltənətli", "seçilmiş" kimi mənaları ehtiva etdiyi ehtimal olunur. Bu da titulun əhəmiyyətini və hörmətini göstərir.
Cümlə içərisində istifadə nümunələri:
"Tərxan Məhəmməd öz ərazisindən topladığı vergini xana təqdim etdi."
"Qədim yazılı mənbələrdə bir çox tərxanların adları qeyd olunmuşdur."
"Tərxan titulu, yüksək sosial mövqeyi və geniş imkanları simvolizə edirdi."