izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təsəvvür (ər. تصور - taṣawwur) sözü "xəyal etmək", "ağılda canlandırmaq", "qavramaq", "fikirləndirmək" mənalarını özündə birləşdirən zəngin bir leksik vahiddir. Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Zəhnin fəaliyyəti: Bu mənada təsəvvür, insanın əvvəllər qavradığı duyğu, təcrübə və ya informasiya əsasında zəhnində yeni bir obraz, vəziyyət və ya hadisə yaratmasıdır. Bu proses passiv bir xəyal deyil, daha aktiv və şüurlu bir fəaliyyətdir. Məlumatların yaddaşdan çağrılması, onların müxtəlif şəkildə birləşdirilməsi və yenidən işlənməsi nəticəsində yaranır. Məsələn: "Uşaq gələcəyini parlaq rənglərlə təsəvvür edirdi." burada uşağın zəhnində müsbət emosiyalar, hadisələr və arzular əsasında yeni bir obraz – gələcək – formalaşır. Başqa bir nümunə: "Yazıçının qəhrəmanının psixoloji portretini təsəvvür etmək üçün onun keçmişini dərindən təhlil etmək lazımdır." burada isə yazıçının yaradıcılıq prosesi təsvir olunur, burada zəhnin aktiv iştirakı ilə qəhrəmanın xarakteri təsəvvür edilir.

2. Qavrama və anlama: Təsəvvür bəzən bir hadisənin mahiyyətini başa düşmək, qavramaq mənasında da işlənir. Bu mənada daha çox "anlayış", "fəhm" sözləri ilə sinonimdir. Məsələn: "Mən onun niyyətlərini təsəvvür edə bilmirəm." burada şəxsin niyyətlərini dərk etməmək, qavramamaq ifadə olunur. Başqa bir nümunə: "Bu problemın həllini təsəvvür etmək çətindir." burada isə problemə aid mümkün həll yollarını anlamaqda çətinlik ifadə olunur. Bu mənada təsəvvür, mücərrəd anlayışları və ya mürəkkəb prosesləri başa düşmək qabiliyyəti ilə bağlıdır.

Təsəvvür sözünün sinonimləri arasında xəyal, təsəvvür etmək, canlandırmaq, göz önünə gətirmək, təsəvvür qurmaq kimi sözlər yer alır. Ancaq bu sözlərin hamısı eyni kontekstdə tam əvəzedici deyildirlər. Məsələn, "xəyal" daha çox arzu və istəklərlə bağlı olarkən, "təsəvvür" daha obyektiv və real əsaslı bir prosesi təsvir edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz