Təsnifat (ər. "təsnif" söz. cəmi) anlayışı, hər hansı eynicinsli varlıqlar, hadisələr, anlayışlar və ya obyektlərin müəyyən əlamətlərə, xüsusiyyətlərə və ya meyarlara əsasən qruplar, siniflər, kateqoriyalar və ya bölmələrə sistematik şəkildə ayrılması və təşkili prosesidir. Bu proses, tədqiq olunan obyektlər arasındakı oxşarlıq və fərqləri müəyyən etmək, onların məntiqi əlaqələrini aşkarlamaq və təhlilini asanlaşdırmaq məqsədini daşıyır.
Təsnifatın əsasını obyektlərin müəyyən xüsusiyyətlərinə görə qruplaşdırılması təşkil edir. Bu xüsusiyyətlər morfoloji, fizioloji, kimyəvi, coğrafi, tarixi və ya digər meyarlar ola bilər. Məsələn, biologiya elmində canlıların təsnifatı onların morfoloji quruluşuna, genetik xüsusiyyətlərinə və filogenetik əlaqələrinə əsaslanır. Kitabxanada kitabların təsnifatı isə mövzu, müəllif və ya nəşr tarixinə əsasən aparılır.
Təsnifat prosesi müxtəlif elmi sahələrdə geniş tətbiq olunur. Biologiya, kimya, fizika, geologiya, dilçilik və s. kimi sahələrdə təsnifat yeni biliklərin əldə olunması, mövcud biliklərin sistemləşdirilməsi və təhlili üçün əsas vasitədir. Təsnifatın düzgün aparılması, tədqiqatın nəticələrinin dəqiqliyini və etibarlılığını təmin edir.
Təsnifat, sadəcə bir siyahı deyil, obyektlər arasında münasibətləri göstərən iyerarxik bir sistemdir. Bu sistemdə obyektlər ümumi əlamətlərinə görə bir-birinə bağlıdırlar və daha kiçik qruplara bölünə bilərlər. Məsələn, heyvanlar aləminin təsnifatı, aləm, tip, sinif, dəstə, fəsilə, cins və növ kimi iyerarxik səviyyələrə malikdir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Bitkilərin təsnifatı botanika elminin əsasını təşkil edir.
- Bu təsnifat, məlumatların daha effektiv idarə olunmasını təmin edəcək.
- Ədəbiyyat əsərlərinin janr və mövzu əsasında təsnifatı vacibdir.
- Alimlər yeni kəşf edilmiş növün təsnifatı üzərində işləyirlər.