izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təşdid (ər. تشديد‎ - tašdīd) Azərbaycan dilinin qrafikası və fonetikasında mühüm rol oynayan bir termindir. Ərəb əlifbasından götürülmüş bu termin, samit hərfin tələffüzündəki kəskinliyi və uzunluğu ifadə edir. Daha dəqiq desək, təşdid, bir samit səsinin təkrarlanmasını və ya uzadılmasını göstərən bir işarədir. Bu işarə, həmin samit səsin əvvəlki və ya sonrakı səslərdən fərqləndirilməsini və onun vurğulu, gücləndirilmiş şəkildə tələffüz olunmasını təmin edir. Yəni, təşdidli samit səsi, təşdidsiz eyni samit səsindən daha uzun və daha güclü tələffüz olunur.

Təşdid, əsasən, əlifbanın samit hərflərinin üzərinə qoyulan bir işarədir (~). Bu işarənin yazılması, sözün düzgün və aydın tələffüzü üçün zəruridir. Məsələn, "qəlb" sözündə "q" hərfinin üzərindəki təşdid, bu hərfin iki dəfə tələffüz olunmasını ("qqəlb" kimi deyil, "qəlb" kimi) və onun bir az daha güclü, kəskin tələffüz olunmasını göstərir. Digər bir misal olaraq "şiddət" və "hiddət" sözlərini göstərmək olar. Bu sözlərdəki "ş" və "d" hərflərinin üzərindəki təşdidlərin olması sözlərin tələffüzünü dəyişir və onların mənasını dəqiq çatdırır.

Təşdid işarəsinin əsas funksiyası, sözlərin fonetik quruluşunun aydınlaşdırılması və qarışıqlıqların qarşısının alınmasıdır. Təşdidsiz yazılan sözlərin tələffüzü dəyişə bilər və bu da mənanın dəyişməsinə səbəb ola bilər. Ona görə də təşdidin düzgün istifadəsi yazıda çox vacibdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, təşdidin istifadəsi əsasən ərəb əlifbasından götürülmüş sözlərdə və onlardan törəmiş sözlərdə müşahidə olunur. Lakin Azərbaycan dilinin fonetik xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq, bəzi hallarda təşdid əlifbanın qeyri-ərəb mənşəli samitlərində də istifadə oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz